Motivational interviewing bij ouderen lijkt veelbelovend

Begeleiding en advies aan de patiënt is een essentieel punt in het voorkomen en behandelen van ziektes. Veel chronische ziekten waar ouderen aan lijden zouden voorkomen of beter onder controle gehouden kunnen worden door gedragsveranderingen. Motivationeel interviewen (MI) is een communicatiemethode die erop gericht is om motivatie voor gedragsverandering te vergoten. Deze methode is oorspronkelijk ontwikkeld voor probleemdrinkers, maar wordt sinds 2008 in veel verschillende settingen bij een grote variatie  gedragsverandering gebruikt. MI probeert de ambivalentie ten aanzien van gedragsverandering op te lossen door de communicatie subtiel en zonder druk te richten op de gewenste verandering. De intrinsieke motivatie van de cliënt wordt daardoor versterkt en er wordt actief in samenwerking met de  behandelaar concrete plannen gemaakt voor de gedragsverandering. MI zou hierdoor bij uitstek ook geschikt zijn voor de oudere populatie, omdat zij veel symptomen, overtuigingen, emoties en motieven hebben die gedragsverandering bepalen. Daarnaast waarderen ouderen vaak een goede samenwerking met behandelaars. MI kan goed in combinatie met andere behandelvormen worden gebruikt.
Recent zijn er veel RCT’s en reviews verschenen over Motivational Interviewing, maar veel hiervan zijn gericht op een jongere populatie. Dit review heeft MI bij de oudere populatie onderzocht, aangezien er steeds meer kennis is over hoe gedragsveranderingen de gezondheid van (chronisch zieke) ouderen kan verbeteren.

Methode

Er zijn acht artikelen geïncludeerd waarbij; MI (een deel van) de interventie was, de populatie ouder dan zestig was, een vergelijking werd gemaakt tussen een MI-groep en controlegroep, en wat plaatsvond in de eerste lijn. Drie artikelen hadden gedragsverandering rond voeding, of voeding in combinatie met fysieke activiteit als onderwerp. Drie studies beschreven alleen fysieke activiteit en twee studies richtten zich op gezondheidsgedrag. De kwaliteitsbepaling van de artikelen was lastig, aangezien MI een interactie tussen behandelaar en patiënt is en derhalve niet gestandaardiseerd kan worden. Klinisch gezien is dit juist erg belangrijk omdat het op die manier een behandeling op maat is, wetenschappelijk gezien is het dan echter moeilijk te beoordelen in hoeverre MI juist wordt toegepast.

Resultaten

Zeven van deze studies behaalden in de MI-groep een significant beter resultaat dan de controlegroep. De auteurs concluderen dan ook voorzichtig dat MI effectief zou kunnen zijn in gezondheidsbevordering en ziektepreventie, en in verschillende settingen toegepast zou kunnen worden. Er zijn echter wel een aantal aspecten die in ogenschouw moeten worden genomen bij het beoordelen van de resultaten. Er waren een aantal terugkerende beperkingen in de geïncludeerde studies:

• Selectie bias; twee studies hebben mensen geïncludeerd waarvan ze dachten dat ze wel geïnteresseerd zouden zijn in MI. Dit heeft ongetwijfeld invloed op de uitkomsten aangezien deze mensen waarschijnlijk gemotiveerd zijn voor MI.
• Performance bias: verschillen in de uitvoering van de MI behandeling, verschillen in de zorg en een probleem wat betreft blindering van patiënten. Dit laatste is veel voorkomend bij gedrags interventies.
• Attrition bias: deelnemers die tijdens het onderzoek afvielen of niet meer mee wilden doen zijn in een aantal van de hier geïncludeerde studies niet goed beschreven, waardoor de uitkomsten vertekend kunnen zijn.
• Detection bias: dit houdt in dat wanneer er op gedragsverandering gelet wordt, dit veel vaker wordt gedetecteerd. Dit kan vooral vertekenend zijn bij zelfgerapporteerde vragenlijsten, die in de geïncludeerde studies vaak werden gebruikt.
• Reporting bias: de rapportage van de resultaten is bij gedragsverandering soms moeilijk objectief te beschrijven, waardoor uiteindelijk niet altijd het effect van MI wordt gemeten.

Opmerkingen samenvatter

Deze review over Motivationeel Interviewen bij ouderen laat een voorzichtig positief resultaat zien voor MI, maar wijst vooral op de valkuilen bij het onderzoek naar de effecten van MI. Door de interactie tussen behandelaar en cliënt krijgt het MI-traject invulling, maar dit is heel moeilijk te standaardiseren. Hierdoor kan de kwaliteit van een onderzoek niet goed worden beoordeeld. Ook al zou er een strikt protocol voor de interventie worden opgezet, dan nog zal het door iedere behandelaar anders worden uitgevoerd. Om onderzoek naar gedragsverandering door MI beter te kunnen onderzoeken zou de sample size groter moeten zijn, de behandelaars adequaat getraind en goed geprotocolleerd worden hoe de MI principes worden toegepast. Wellicht wordt het beste resultaat behaald als MI wordt  toegepast door de eigen behandelaar of huisarts, aangezien met name oudere mensen hun eigen behandelaars regelmatig zien.