Aandacht gericht op het lichaamsbewustzijn kan evenwicht verbeteren

Diverse studies tonen dat de balans verbetert door het oefenen van traag bewegen gecombineerd met lichaamsbewustzijn. Dit is een belangrijke bevinding voor ouderen omdat bij deze groep de proprioceptie en vestibulaire informatie minder gebruikt wordt bij houdingscontrole. Yoga, lichte gymnastiek, Feldenkrais, en Tai Chi verbeteren de houdingscontrole bij ouderen. Doorgaans verbetert daarbij de accuraatheid van het waarnemen van gewrichtenposities, wat de balans ten goede kan komen. Docenten binnen deze stromingen benadrukken dat lichaamsbewustzijn tijdens het trage bewegen van belang is voor het effect. De auteurs van dit artikel onderzochten deze laatste vooronderstelling.

Methode
Aan dit onderzoek deden 18 studenten mee. Elke proefpersoon deed mee aan vier condities: enkel of pols bewegingen, en lichaamsbewustzijn versus afleiding door rekentaak. Aan het begin van het experiment werd de posturele stabiliteit opgemeten tijdens het staan op één been en twee benen, via een kracht platform. Daarna volgde een oefenperiode waarbij de experimentator de enkel of pols in 20° flexie bracht, en de proefpersoon deze positie probeerde te onthouden. Vervolgens moesten de proefpersonen zelfstandig in een vast tempo de voet of pols tussen nul en 20° flexie heen en weer bewegen.
Na deze training volgde het experiment. Afhankelijk van de conditie moest de deelnemer de enkel of de pols 10 maal geblinddoekt in de aangeleerde positie brengen en dit al dan niet met lichaamsbewustzijn of een afleidende rekentaak. Na elk van deze vier taken werd de posturele stabiliteit weer opgemeten.

Resultaten
Een algemene bevinding is dat aandacht gericht op lichaamsbewustzijn minder fouten geeft in het positioneren van de enkel of de pols dan een afleidende rekentaak.
Aandacht gericht op lichaamsbewustzijn verbetert de posturele stabiliteit bij het staan op één been. Zowel de uitslag van de postural sway als de snelheid nemen dan af. Of men daarbij oplette op de enkel of pols maakte niet uit. Bij het staan op twee benen was er geen effect van lichaamsbewustzijn op de posturele stabiliteit. Echter, nu maakte het wel uit welk lichaamsdeel men bewoog. Na het bewegen van de enkel was de postural sway bij het staan op twee benen in uitslag en snelheid afgenomen.

Opmerkingen samenvatter
Er zijn aanwijzingen dat traag en aandachtsvol bewegen gunstige effecten heeft op spanningsregulatie, coördinatie en houdingscontrole. Het huidige onderzoek maakt aannemelijk dat lichaamsbewustzijn daarbij belangrijk is. In ieder geval in situaties die uitdagender zijn voor het evenwicht, zoals het staan op één been. Dit onderzoek is belangrijk omdat het de voordelen laat zien van een intern gerichte aandachtsfocus, terwijl de literatuur ten aanzien van bewegen doorgaans positieve effecten laat zien van een externe gerichte aandachtsfocus. Mogelijk is een externe gerichte aandachtsfocus, zoals gericht zijn op een doel, vooral belangrijk voor de prestaties in de externe omgeving. Daarentegen kan een intern gerichte aandachtsfocus vooral belangrijk zijn voor prestaties in de interne omgeving. Men kan daarbij denken aan spanningregulatie, bepaalde vormen van coördinatie waarbij de persoon zelf de referent is, en balans (Burken2010). Lichaamsbewustwording en de voordelen ten aanzien van interne zelfregulatie verdient meer onderzoek.