Chronische pijn patiënten hebben een persoonlijkheid gerelateerd aan neurotransmitters

Het blijft een intrigerende vraag of de persoonlijkheid van de patiënt een rol speelt bij chronische pijn. Het persoonlijkheidssysteem zoals Cloninger dat ontwikkeld heeft is veelbelovend voor onderzoek bij chronische pijnpatiënten omdat zijn systeem steunt op onderzoek naar psychobiologische systemen van de mens.
Cloninger ziet de persoonlijkheid op gebouwd uit een mix van twee onafhankelijke dimensies:

Een emotioneel systeem bepaalt het temperament- of de fundering van de persoon.
Een cognitief systeem bepaalt het karakter van de persoon.

Onder drie van de vier temperament dimensies die hij weet te onderscheiden liggen verschillende neurotransmittersystemen ten grondslag:

Temperament dimensie

Beschrijving

Toelichting

Neurotransmitter-
systeem

1

Harm avoidance

Behavioral inhibition subsystem

Negatieve geneigdheid tot piekeren over (vermeende) problemen

Serotonine

2

Novelty seeking

Behavioral activation subsystem

Positieve geneigdheid om nieuwe stimuli te onderzoeken

Dopamine

3

Reward dependence

Behavioral maintenance subsystem

Geneigdheid het gedrag voort te zetten bij (sociale)beloning

Noradrenalie

4

Persistence

—

Geneigdheid vol te houden ondanks frustratie en vermoeidheid

—

De drie karakterdimensies zijn:

Karakter dimensie

Toelichting

1

Self-directedness

Wilskracht en vastberadenheid

2

Cooperativeness

Tolerantie en empathie

3

Self-transcendence

Spiritualiteit

Vooral de Harm avoidance dimensie lijkt om twee redenen relevant voor chronische pijn omdat (1) bij chronische pijn serotonine systemen betrokken zijn en (2) de geneigdheid tot piekeren kan predisponeren tot catastroferen over pijn en vermijding van pijn (met ‘kinesiofobie’ als gevolg).

Methode
Om te onderzoeken welke dimensies van Cloninger’s persoonlijkheidssysteem correleren met chronische pijn vergeleken de onderzoekers de persoonlijkheid van 207 chronische pijnpatiënten met de persoonlijkheid van 105 gezonde proefpersonen. De pijnpatiënten hadden hoofdzakelijk pijnklachten aan het bewegingsapparaat.
De volgende eigenschappen werden van de deelnemers met vragenlijsten opgetekend:

Pijn: Brief Pain Inventory (BPI).
Persoonlijkheid: Temperament and Character Inventory (TCI) van Robert Cloninger (1994) bestaande uit 240 vragen.
Depressie: Beck Depression Inventory (BDI).
Actueel angstniveau: State-Trait-Anxiety Inventory
Somatoforme stoornissen, stemmingsstoornissen, angststoornissen, etc. (DSM As I): MINI Plus.
Persoonlijkheidstoornissen (DSM As II): SCID II

Resultaten
De chronische pijnpatiënten hadden zoals verwacht significant meer angststoornissen (23%) en stemmingsstoornissen (41%) dan de gezonde controle groep (1% angststoornis en 3% stemmingstoornis).
Ook hebben chronische pijnpatiënten vaker een persoonlijkheidsstoornis dan de gezonde controle groep(41% versus 7%).
De kern van het onderzoek vormde echter het onderzoek naar het persoonlijkheidsprofiel volgens het systeem van Cloninger:

Wat temperament betreft scoorden de chronische pijnpatiënten in vergelijking met de gezonde controle groep significant hoger op harm avoidance en significant lager op novelty seeking.
Wat betreft karakter (cognitief) scoorden ze significant lager op self-directedness en lager op cooperativeness.

Bij nadere analyse bleek er ook een relatie tussen de karakterdimensies van Cloninger en de persoonlijkheidsstoornissen: de dimensies self-directedness en Cooperativeness bleken samen ongeveer 75% van de persoonlijkheidsstoornissen te kunnen detecteren.

Samenvattend
De beschrijving van het persoonlijkheidsprofiel van de pijnpatiënten komt overeen met wat je bij chronische pijnpatiënten zou verwachten: ze hebben een temperament waardoor ze neigen tot harm-avoidance en minder geneigd zijn tot Novelty seeking. Het is interessant voor ogen te houden dat deze verschillen hoogst waarschijnlijk verschillen in psychobiologische opmaak representeren. In hun karakter zijn ze cognitief te typeren als minder self-directedness. Dat laatste kan men vrij vertalen naar een lage eigeneffectiviteit verwachting (mogelijk dus ook ten aanzien van de omgang met pijn: zie ook https://psychfysio.nl/Nieuws/1_02_3.html)
Doordat dit onderzoek correlationeel van aard is valt niet te zeggen dit persoonlijkheidsprofiel de pijn versterkt of de pijn dit persoonlijkheidsprofiel.