Ook bij een chronische aandoening verbetert pilates de cardiorespiratoire conditie

Het is genoegzaam bekend dat het hebben van een goede cardiovasculaire conditie gezond is. Men heeft minder kans op het ontwikkelen van een chronische aandoening zoals COPD of darmkanker, en minder kans op sterfte aan een hartaandoening of anderszins. Reden voor fysiotherapeuten om hier aandacht voor te hebben. Nog mooier is het voor fysiotherapeuten als er een oefenvorm is waarbij men specifiek de kracht, coördinatie en stabiliteit van de romp en ledematen kan verbeteren en er tegelijktijdig een meer algemeen cardiorespiratoir effect is. Pilates kan dit bieden volgens de review die we nu bespreken. Pilates is een oefenvorm die veel aandacht heeft voor stabilisatie van de romp. Dat is niet alleen gunstig bij rugklachten, maar bijvoorbeeld ook ter ondersteuning van het looppatroon, ook bij hardlopen en bijvoorbeeld bij valpreventie. Maar pilates biedt de fysiotherapeut niet alleen mogelijkheden bij musculoskeletale pijn, maar ook bijvoorbeeld bij MS, stemmingsproblemen, en fysieke achteruitgang bij ouderen.

Eerder schreven we al dat pilates een gunstig cardiorespiratoir effect kan hebben. Dat betrof een onderzoek onder gezonde studenten. De huidige review van Fernández-Rodriguez en collega’s kijkt of deze effecten ook gezien worden binnen patiënten populaties. Centraal staat het effect van Pilates op de VO2max.

Methode

De auteurs doorzochten de MEDLINE, EMBASE en PEDdro tot september 2019. Uiteindelijk bleken 10 studies bruikbaar voor een kwalitatieve analyse en 9 voor een kwantitatieve analyse (meta-analyse). Er zaten 5 RCT’s bij. De controle groep werd doorgaans geadviseerd de gangbare fysieke activiteiten en behandeling te handhaven.

Resultaten

De meeste studies deden 2 a 3 pilates sessies per week van 40-60 minuten, dit gedurende 8 tot 16 weken. De leeftijd lag tussen de 18 en de 66 jaar. Zes studies deden alleen pilates mat oefeningen, dus oefeningen zonder pilates apparatuur. Voor fysiotherapeuten een belangrijk gegeven omdat deze apparatuur duur is.
De belangrijkste bevinding: pilates gaf een statistisch sterkere verbetering op de VO2max dan de controle groep (Pooled ES was 0,57). Dit effect was in de subgroep met een chronische aandoening iets lager, maar nog steeds significant.

Opmerkingen samenvatter

De resultaten van deze review laten zien dat pilates de VO2max kan verbeteren bij zowel een gezonde populatie als een populatie met een chronische aandoening (hartaandoeningen, CVA of obesitas). De auteurs vonden ook dat de therapietrouw in het algemeen hoog was bij pilates als men dit vergeleek met andere aerobe trainingsvormen die men bij de revalidatie gebruikt. Het is aannemelijk dat pilates het effect op de VO2max niet zozeer bereikt via verhoging van de hartfrequentie tijdens de oefeningen, maar via het positieve effect van Pilates op (a) de lumbopelvine regio, (b) de verbeterde mobiliteit van de thorax en (c) het gunstige effect op de ademhalingsmusculatuur. Dit zou dan de ventilatoire efficiëntie verhogen. Doordat pilates de cardiorespiratoire conditie verbetert zonder het cardiale systeem overmatig sterk te belasten kan het een goed alternatief zijn voor laag belastbare patiënten.

Voor een opleiding in Pilates specifiek gericht op fysiotherapeuten: zie Fysiopilates opleiding.