Fysiotherapeuten moeten bij compulsief of compensatoir sporten alert zijn op eetstoornissen

Ongezond sporten komt bij 80% van de anorexia patiënten en bij 55% van de bulimia patiënten voor. De termen die gebruikt worden om ongezond sporten te beschrijven kan in drie groepen verdeeld worden:

• Excessief: overmatige frequentie, duur, en intensiteit.
• Compulsief: sporten om gevoelens van stress te voorkomen of te reduceren, sporten ondanks ziekte of blessure, en preoccupatie met sporten (ook wel ‘obligatory’ of ‘sport verslaving’ genoemd).
• Compensatoir: sporten ter compensatie van het effect van te veel eten op gewicht of figuur.

Het is nog niet geheel bekend hoe ‘ongezond sporten’ precies verweven is met eetstoornissen. Waarschijnlijk is niet zozeer de kwantiteit van het sporten geassocieerd met eetstoornissen, maar kwalitatieve aspecten zoals: een compulsieve sport attitude of je overmatig schuldig voelen als men een keer overslaat. Compulsief sporten is onder mensen die sporten voor hun ‘uiterlijk’ een voorspeller van een eetstoornis, terwijl de duur van het sporten dat bijvoorbeeld niet is. Al met al lijkt niet zo zeer de excessieve component maar de compulsieve component geassocieerd met eetstoornissen.
Het is nog onduidelijk wat de bijdrage van de compensatoire dimensie is. Een studie toont wel al aan dat compensatoir sporten geassocieerd is met eetstoornissen, maar het is bijvoorbeeld onduidelijk of compensatoir sporten echt wezenlijk verschilt van compulsief sporten. Bovendien moet het onderzoek naar compensatoir sporten uitgebreid worden naar mannen, want mannen zetten vooral sport in als compensatie voor gewichtstoename, in plaats van diëten, overgeven of vasten. Eerdere studies richtten zich vooral op de mate van het verstoorde eten en niet op de feitelijke diagnose van een eetstoornis.
De auteurs willen daarom de relatieve bijdrage onderzoeken van de drie dimensies van ongezond sporten (excessief, compulsief, en compensatoir) op verstoort eten bij zowel mannen als vrouwen. Bovendien willen ze bepalen welke dimensie het sterkst geassocieerd is met de diagnose van een eetstoornis.

Methode

De onderzoeksgegevens komen uit een eerder opgezette epidemiologische studie bestaande uit drie cohorten met elk tien jaar ertussen (1982, 1992, 2002). De deelnemers vulden een vragenlijst in over gezondheid en eetgedrag en werden om de tien jaar weer bevraagd. In de huidige analyse werden de gegevens van de baseline uit 2002 meegenomen, de tien jaar follow-up van 1992, en de twintig jaar follow-up van 1982.

Metingen

• Eetstoornissen: Eating Disorders Inventory (EDI: Garner, e.a. 1983).
• Gewicht beprekend diëten: Revised Restrain Scale (RS: Herman, e.a, 1980).
• Eeststoornis diagnostiek: Eating Disorder Diagnoses (Keel, e.a. 2002).
• Vormen van ongezond sporten:
  • Excessief sporten: minstens één keer per dag meer dan 60 minuten sporten.
  • Compulsief sporten: een score van 3 of lager op de vraag naar de mate van disstress die men ervaart als men een keer sporten overslaat (1= miserabel en 7 = blij).
  • Compensatoir sporten: als men aangeeft om zijn minst één keer per week te sporten in verband met compensatie in gewicht.

Resultaten

Vrouwen sporten significant meer dan mannen ter compensatie van overmatig eten (10,4% versus 4,4%). Mannen sporten significant vaker dan vrouwen excessief (8,3% versus 5,4%). Significant meer vrouwen dan mannen sporten compulsief of compensatoir.
Compulsief- en compensatoir sporten waren significante voorspellers van verstoort eten of een diagnose van een eetstoornis. Excessief sporten was dit niet. Nieuw in dit onderzoek is dat compensatoir sporten onafhankelijk van compulsief sporten een voorspeller is van verstoort eetgedrag en een diagnose voor een eetstoornis.

Opmerking samenvatter

Fysiotherapeuten moeten op hun hoede zijn voor een co-morbide aanwezigheid van een eeststoornis als patiënten compulsief of compensatoir sporten. Het niet zo zeer het excessief (overmatig) sporten dat hier een voorspeller is, maar vooral de compulsieve of compensatoire aspecten binnen het sporten. Immers atleten sporten ook veel. Het is belangrijk om patiënten met eetstoornissen te herkennen omdat het hebben van een eetstoornis geassocieerd is met een grotere kans op musculoskeletale problematiek. Fysiotherapeuten kunnen met extra kennis patiënten met eetstoornissen begeleiden. (zie ook Fysiotherapie leidt tot gunstige resultaten bij eetstoornissen & Een fysiotherapeutische benadering van patiënten met anorexia)