Piekeren en mindfulness hebben tegengestelde effecten op de respiratoire variabiliteit

Chronisch piekeren (bewust en onbewust) houdt de fight/flight reactie geactiveerd. Bij chronische piekeraars zijn daardoor tijdens het piekeren de volgende  fysiologische reacties aanwezig:  (a) verhoogde cortisol, immuunglobuline niveaus, bloeddruk, hartfrequentie en ademfrequentie en (b) verminderde hartslag variabiliteit, respiratoire sinus aritmie, en parasympatische activiteit. Mindfulness is  de tegenhanger van piekeren. Mindfulness kenmerkt zich door  een open, niet-oordelende en accepterende aandacht voor alles wat zich in het huidige moment aandient. Mindfulness training blijkt piekeren en de bijkomende verhoogde fysiologische activatie te verminderen. Ze verlaagt onder andere de ademfrequentie. Doordat zowel piekeren als mindfulness effect hebben op de ademhaling zijn de auteurs benieuwd naar het verschil in effect op de variabiliteit van de ademhaling.
De variabiliteit in het adempatroon is een belangrijk gegeven. Een stabiel en toch flexibel respiratoir systeem reageert namelijk snel en adequaat op dreiging, maar keert daarna weer terug naar de steady state. Daar is zowel niet-random als random variabiliteit voor nodig. Niet-random als random variabiliteit hebben verschillende elkaar aanvullende functies.  Niet-random variabiliteit in het adempartroon verbetert vooral de stabiliteit van het systeem. Tegen een achtergrond van het voorspelbaar ritmische variëren van parameters kan het systeem afchecken in welke toestand het zich bevindt. Random variabiliteit is daarentegen juist nodig om flexibel te kunnen reageren. Een ongezond instabiel respiratoir systeem kenmerkt zich door overmatige random variabiliteit. Een ongezond rigide respiratoir systeem kenmerkt zich door de afwezigheid van variabiliteit. Recent is duidelijk geworden dat zuchten de gezonde balans tussen niet-random en random variabiliteit herstelt (Vlemincx e.a., 2012). Detail daarbij is dat zuchten niet alleen een resetter is binnen het respiratoire systeem maar ook binnen het psychologische systeem, d.w.z. een coping mechanisme bij negatieve emoties.
De auteurs willen onderzoeken wat de effecten zijn van piekeren en mindfulness op ademvariabiliteit.

Methode
Aan dit onderzoek deden 37 gezonde studenten mee. Na een baseline meting van 8 minuten ondergingen de deelnemers een pieker inductie en een mindfulness inductie. De audioscripts duurden 11 minuten en werden in random volgorde via een hoofdtelefoon  aangeboden. De mindfulness instructie richtte zich op het bewust zijn van de ademhaling. De respiratoire variabiliteit werd berekend vanuit de gemeten teugvolumes, ademfrequenties, en ademminuut volumes.

Resultaten
Het teugvolume is tijdens piekeren vermindert ten opzichte van baseline en mindfulness fase, terwijl de ademfrequentie is verhoogd. De inspiratie en expiratie tijd zijn tijdens het piekeren verminderd ten opzichte van de baseline meting. De adembeweging in de buik is tijdens de mindfulness fase juist toegenomen ten opzichte van de baseline.
De niet-random variabiliteit neemt in de piekerfase af ten opzichte van  baseline. Dit ziet men niet in de mindfulness fase. De random variabiliteit neemt tijdens piekeren ook af in teugvolume en ademfrequentie. In de mindfulnessfase neemt de random variabiliteit van het teugvolume ook af, maar is er een toegenomen random variabiliteit in de ademfrequentie.
Er bleken geen effecten van interventies op het zuchten.

Opmerking samenvatter
Piekeren geeft een snellere en oppervlakkiger adempatroon dan baseline en mindfulness. Dat is een bevinding die een fysiotherapeut bij een patiënt zou kunnen waarnemen. Belangrijker in dit onderzoek is dat bij piekeren zowel de random variabiliteit (nodig voor respiratoire stabiliteit) als de niet-random variabiliteit (nodig voor flexibiliteit) afneemt. De respiratoire stabiliteit en flexibiliteit wordt tijdens het piekeren dus minder. Bij mindfulness blijft de niet-random variabiliteit het zelfde en neemt de random variabiliteit in teugvolume af, maar is ademfrequentie juist toe. Al eerder was aangetoond dat mindfulness training zinvol is bij deelnemers die overmatig piekeren. Het huidige onderzoek laat zien dat mogelijk daardoor ook het ontregelde respiratoire systeem hersteld kan worden.

Zie ook:

• Wat te doen met overmatig piekerende patiënten: worry exposure?
• Kan mijn patiënt last hebben van onbewuste stress?