Progressieve Relaxatie versus Benson’s Techniek bij vermoeidheid bij kanker

De medische behandeling van kanker gaat vaak gepaard met negatieve bijwerkingen zoals vermoeidheid, angst, verlies aan eetlust, misselijkheid en het verergeren van neurologische symptomen. Bovendien kunnen als gevolg van het hele behandelproject algemene zwakte, concentratieverlies, en bijvoorbeeld angst ontstaan. Er zijn een aantal effectieve psychologische interventies die gericht zijn op het verminderen van deze klachten. Progressieve relaxatie en Benson’s techniek zijn er twee voorbeelden van.

De onderzoekers van dit artikel vond het interessant om te kijken wat het verschil in effectiviteit tussen die twee was. Progressieve relaxatie is genoegzaam bekend onder fysiotherapeuten. Daarbij leert de patiënt om met telkens lichtere aanspanning van bepaalde spiergroepen, de spanning te herkennen en deze vervolgens los te laten. Daarmee is progressieve relaxatie een volwaardige psychofysiologische methode. De methode van Benson is een eenvoudige concentratieoefening. Daarbij concentreert de patiënt zich op zijn ademhaling en zegt innerlijk bij elke uitademing het getal één. De methode van Benson is wat meer cognitief van aard en minder gericht op het bewust worden en reguleren van actuele lichamelijke processen.

Methode

Aan dit onderzoek deden de 42 patiënten mee die opgenomen waren in een ziekenhuis voor behandeling van hun kanker. Ze werden random toegewezen aan progressieve relaxatie of aan de Benson techniek. Beide technieken werden vijf dagen dagelijks gegeven en duurde tussen de 30 en de 40 minuten. De onderzoekvariabelen waren angst, bloeddruk, hartfrequentie en vermoeidheid. De laatste werd gemeten via de cancer fatique scale (CFS). Patiënten die fysiotherapeutische behandeling voor vermoeidheid kregen of angstremmers slikten werden uitgesloten van het onderzoek.

Resultaten

Beide groepen gaven direct na de eerste sessie een reductie in angst aan en dit nam verder af na de vijfde interventie. Tussen de interventies bleek er geen verschil in effectiviteit. Vermindering in vermoeidheid was ook gelijk in beide groepen direct na de eerste interventie. Echter, na 5 interventies bleek progressieve relaxatie significant effectiever in het reduceren van de vermoeidheid dan de Benson’s techniek.

Bloeddruk en hartfrequentie nemen in beide interventies af, maar er was geen verschil in effectiviteit tussen de groepen.

Opmerkingen samenvatter

Dit onderzoek is op twee manieren interessant voor de fysiotherapeut. Ten eerste omdat fysiotherapeuten met een eenvoudige ontspanningsmethode, zoals progressieve relaxatie, een bijdrage kunnen leveren aan het verminderen van vermoeidheid van de patiënt. Dat is een mooie aanvulling op de fysieke training. Theoretisch is het interessant dat progressieve relaxatie de vermoeidheid significant beter vermindert dan de Benson techniek. Dit past bij het specifieke effecten model van relaxatie. Dit model stelt dat als een ontspanningsmethode meer fysiek gericht is je ook daar wat meer effect mag verwachten. Terwijl als een ontspanningsmethode wat meer cognitieve elementen heeft, je ook cognitief wat meer effect verwacht. Dit onderzoek is daar een mooi voorbeeld van. Progressieve relaxatie richt zich op het reduceren van spierspanning en kan via een directe fysieke route vermoeidheid verminderen. Ze doet dat beter dan de Benson techniek die meer cognitieve elementen bevat.

Bron: Varsha Huddar, et al. “Comparative effect of progressive relaxation technique and Benson’s technique on anxiety and fatigue in cancer survivors – an experimental study.” Current Problems in Cancer, 2023.

Foto bij artikel door Drazen_ / iStock.