Obesitas verhoogt risico op artrose in hand

Door de grote prevalentie van osteoartritis of artrose, is er de laatste jaren veel aandacht voor het ontstaan ervan. Er is redelijk veel bewijs dat obesitas een van de risicofactoren is voor de start en de progressie van artrose in de knie en andere gewrichten. De hand is een van de gewrichten waar artrose voorkomt in veel verschillende klinische vormen. Het ontstaan ervan wordt nog niet goed begrepen. Er zijn veel componenten die een rol spelen bij het ontstaan van handartrose. Zo spelen leeftijd en geslacht mee, maar ook hormonale en metabole factoren hebben invloed, evenals blootstellingen aan andere factoren, zoals zware belasting van de handen. Epidemiologisch onderzoek geeft aanwijzingen dat er een link is tussen handartrose en obesitas, maar die link is qua belasting moeilijk te verklaren. Het lijkt er op dat er een systemische factor aanwezig is en dat niet alleen een toegenomen mechanische belasting door overgewicht een oorzaak is. In deze studie hebben de auteurs een meta-analyse uitgevoerd van de verschillende beschikbare studies die de relatie tussen een verhoogd BMI en het risico op het ontwikkelen van handartrose onderzoeken. Ook is een kwantitatieve systematische evaluatie uitgevoerd van het niveau van bewijs.

Methode

Observationele studies, inclusief cohortstudies, case-controlstudies of cross-sectionele studies kwamen in aanmerking voor inclusie. Deze studies analyseerden primaire- of idiopatische osteoartritis in de hand, geen secundaire. Gegevens over lengte en gewicht en/of BMI waren aanwezig. Methodologische kwaliteit van de studies werd vastgelegd door middel van de Newcastle-Ottawa (NOS) schaal. De maximale score op de NOS is 9. De auteurs legden het afkappunt voor hoge of lage kwaliteit bij 7 (≥ 7.0 was hoge kwaliteit).

Resultaten

Er werden 21 studies geïncludeerd, waarvan 5 cohortstudies, 3 case-control studies en 13 cross-sectionele studies. Zestien studies diagnosticeerden handartrose op basis van radiografische gegevens, 2 op basis van klinische criteria en drie op basis van zelfrapportage. Van de 21 studies waren er 14 van hoge kwaliteit.
De analyse vond plaats op basis van 3.303.723 mensen uit 21 studies. Er was overall geen significant toegenomen risico op handartrose bij obesitas, maar dat heeft waarschijnlijk te maken met de grote heterogeniteit tussen de studies. Als men meer afgebakend keek vond met wel een relatie. Bij het bekijken van de cross-sectionele studies was er een zwak positief effect (1,05) van obesitas op het risico op handartrose. In case-control studies was het risico gemiddeld 1,28 en in cohortstudies 1,06.
Bij het analyseren van verschillende populaties bleek er geen verschil te zijn tussen Europese en niet-Europese populaties.
Wanneer de onderzoekers keken naar de studies die artrose diagnosticeerden met behulp van radiografie en/of klinische symptomen, was er een zwak maar significant effect te zien; 1,06 bij radiografie, 1,25 bij radiografie gecombineerd met klinische symptomen.

Conclusie en opmerkingen

In deze review en meta-analyse werd een klein maar significant effect gevonden van obesitas op het risico op het ontwikkelen van artrose van de hand. Bij een stijging van het BMI met 5 punten neemt het risico op handartrose met 6% toe. Dit effect is veel kleiner dan bij knie-artrose met 33%. Het mechanisme achter de link tussen obesitas en artrose aan de hand is complex. Bij knie-artrose is er ook sprake van een te zware belasting van het gewricht, wat de relatie voor een groot deel kan verklaren. Bij handartrose is dit niet het geval. Waarschijnlijk spelen ook ontstekingsfactoren een rol. Bij mensen met handartrose lijkt het geïndiceerd om ook een focus te leggen op het verliezen van gewicht, concluderen de auteurs.