Bij een mindful patiënt uit stress zich minder in een verhoogde cortisol respons

De cortisol awakening response (CAR) is de toename in de totale cortisol concentratie in de eerste 45 minuten na het ontwaken. Het is een maat voor activiteit in de HPA-as. Een meta-analyse toont dat de CAR hoger is bij mensen die vinden dat ze veel levensstress of werkstress hebben (CHinda, e.a., 2009). Echter, negatieve emoties, angst en piekeren zijn niet betrouwbaar geassocieerd met CAR. De auteurs speculeren daarom dat verschillen in persoonlijkheid, zoals de mate van mindfulness, mogelijk de relatie tussen psychologische disstress en CAR beïnvloedt. Immers, als men mindful is ten aanzien van innerlijke ervaringen, ziet men die mentale fenomenen meer als voorbijgaande gebeurtenissen en identificeert men zich er minder mee als ‘mijn ik’ of ‘de realiteit’. Door deze accepterende en niet-oordelende attitude is er veel minder kans dat disfunctionele emoties en gedachten escaleren in een neerwaartse spiraal. Dus niet alleen het hebben van negatieve gedachten en emoties bepaalt de stressreactiviteit, maar ook hoe men tegen negatieve gedachten en emoties aankijkt. Eerder onderzoek van de auteurs toonde al dat mindfulness training de CAR vermindert bij obese vrouwen (Daubenmier, e.a. 2011). Een van de kenmerken van mindfulness is niet alleen het zonder oordeel accepteren van ervaringen, maar ook het labelen (beschrijven of onder woorden brengen) van de ervaring. Dit ‘labellen’ blijkt te beschermen tegen psychopathologie.
De auteurs willen onderzoeken of mindfulness als persoonlijkheidstrek de relatie tussen psychologische disstress en de CAR beïnvloedt.

Methode

Aan dit onderzoek werkten 43 obese vrouwen mee die random werden toegewezen aan een mindfulness interventie of een wachtlijst. Voor de randomisatie werd de cortisol waarde bepaald en werden een aantal vragenlijsten ingevuld.

• Mindfulness: twee dimensies (beschrijven en accepteren) van de Kentucky Inventory of Mindfulness Skills (KIMS: Bear, e.a., 2004).
• Angst: State-Trait Anxiety Inventory (STAI: Spielberger, 1983).
• Ervaren stress: Percieved Stress Scale (Cohen, e.a. 1983).
• Piekeren: Rumination and Reflection Questionnaire (Trapnell, e.a. 1999).
• Emoties: Positive and Negative Affect Scale (Watson, e.a. 1988).

Cortisol waarden

Met een wattenstaafje verzamelden de deelnemers vier dagen achter elkaar wat van hun speeksel. Dit werd op twee tijdstippen gedaan: direct na het ontwaken en 30 minuten na het ontwaken. Het cortisol niveau werd in een laboratorium bepaald. De CAR werd berekend door het cortisol niveau direct na het ontwaken af te trekken van het cortisol niveau op 30 minuten.

Resultaten

Zoals verwacht varieerde de CAR met de mate van disstress. Tegelijkertijd was de CAR negatief gecorreleerd met de beide dimensies van mindfulness (accepteren en beschrijven). Nadere analyse liet zien dat de mate van mindfulness als persoonlijkheidstrek (vooral acceptatie) de strekte van de correlatie tussen psychologische disstress en CAR beïnvloedt. Bij mensen die laag scoorden op mindfulness was er wel een relatie tussen psychologische distress en de CAR, maar bij mensen die hoog scoorden op mindfulness was die relatie er niet. Het lijkt erop dat de ervaren disstress bij deze personen minder sterk de fysiologische arousal activeert.

Opmerking samenvatter

Interessant voor de fysiotherapeut is dat mindfulness (accepteren en labelen) voorkomt dat de ervaren disstress zich vertaalt in een verhoogde cortisol respons. Dat kan belangrijk zijn, omdat een aanhoudend verhoogd cortisol niveau ongezond is. Het mooie van dit onderzoek is dat het laat zien dat mensen die meer mindful zijn minder disstress ervaren, en dat de psychologische distress die ze wel ervaren zich als het ware minder vertaalt in een fysiologische stressrespons. Kortom: men ervaart minder stress en de stress die men wel ervaart is minder ongezond.