Wat vinden fysiotherapeuten moeilijk patiëntengedrag?
In tegenstelling tot verpleegkunde of geneeskunde heeft het onderwerp ‘de moeilijke patiënt’ weinig aandacht binnen de fysiotherapie. Het nadeel van de term ‘moeilijke patiënt’ is dat dit de oorzaak van het probleem alleen bij de patiënten legt terwijl het ook bij de fysiotherapeut, of op interactie niveau kan liggen. Een goede fysiotherapeut-patiënt interactie is een voorwaarde voor effectieve behandeling. Omdat het nog niet bekend was wat fysiotherapeuten in de eerste lijn verstaan onder ‘moeilijke patiënten’ deden de auteurs hier een kwalitatief onderzoek naar.
Methode
Aan dit onderzoek deed (a) een random steekproef van 20 fysiotherapeuten mee met gemiddeld 14,5 jaar ervaring, en (b) een random steekproef van 17 fysiotherapeuten met minder dan 5 jaar ervaring (gemiddeld 1,7 jaar). De nominale groepstechniek die de onderzoekers gebruikten bestond uit een zeer gestructureerd groepsgesprek van maximaal 2 uur, bestaande uit 5 fasen:
- Introductie en uitleg.
- Ieder voor zich in stilte genereren van ideeën.
- Het delen van ideeën.
- Groepsdiscussie.
- Stemmen en rangorde van ideeën bepalen.
In totaal waren en zes kleine (hanteerbare) groepen van ongeveer 5 tot 7 fysiotherapeuten. Tijdens elke bijeenkomst werden drie thema’s bediscussieerd:
- Kenmerken van moeilijke patiënten.
- Strategieën om met moeilijke patiënten om te gaan.
- Verwachting van fysiotherapeut en patiënt.
In dit artikel beperken de auteurs zich vooral tot de eerste twee thema’s.
Resultaten
Er werden 53 ideeën verzameld rond kenmerken van moeilijke patiënten, vallend in de volgende zeven categorieën: gedragsmatige problemen, verwachtingen van de patiënt, fysieke problemen, pijn, patiënt communicatie, psychologische diagnose, psychologische problematiek. De gedragsmatige problemen vonden alle zes de groepen van fysiotherapeuten het moeilijkst om mee om te gaan, gevolgd door de verwachtingen van de patiënt. In deze samenvatting beperken we ons tot deze twee categorieën.
I. Gedragsmatige kenmerken
Hier onder volgt een opsomming van de gedragsmatige kenmerken die de fysiotherapeuten het meest moeilijk vonden om mee om te gaan. Tussen haakjes staan het aantal groepen (1 tot 6) die dit kenmerk inbrachten.
- Passief (geen verantwoording nemen) in eigen herstel.(6)
- Boosheid of agressie naar de fysiotherapeut met betrekking tot het letsel, revalidatie en/of andere hulpverleners die erbij betrokken zijn. (6)
- Beterweter: patiënt die het allemaal beter denkt te weten, maar slecht geïnformeerd is. (6)
- Afhankelijk zijn van één bepaalde behandeling of fysiotherapeut.(6)
- Therapie-ontrouw rond revalidatie advies of oefeningen (5).
- Eisende patiënt, die kennis, tijd en/of aandacht opeist. (5)
- Manipulatief ten opzichte van gezondheidswerker of gezondheidssysteem. Bijvoorbeeld door verbogen agenda/belangen (5)
- Gebrek aan vertrouwen in de fysiotherapeut of sceptisch ten aanzien van de behandeling (4)
- Onbetrouwbaar (bijvoorbeeld te laat- of niet komen) (3).
- Medical shopping: meerdere gezondheidswerkers raadplegen (3).
- Ontkennen van het probleem of ernst ervan (3)
- Motivatie gebrek voor fysiotherapie (3)
- Overmatig prestatiegericht en daardoor weinig rust nemend (3)
- Catastroferen of negatief denken (doemdenkers/pessimist) (3)
- Anders (1-2):
- Ontevreden met behandeling en/of leven in algemeen.
- Vooroordelen rond leeftijd.
- Verward.
- Hulpeloos/hopeloos,
- Angstigheid.
- Lage zelfwaardering of zelfvertrouwen.
- Obsessief.
- Overmatig praten.
- Belangrijke zelfonthulling doen.
II. Verwachtingen van de patiënt
Deze vallen in twee categorieën:
- Onrealistische verwachtingen ten aanzien van fysiotherapeut of behandeling. Bijvoorbeeld denken dat de fysiotherapeut het in één sessie kan oplossen, of binnen één sessie alle problemen aandacht geeft.
- Vooropgezette ideeën over fysiotherapie (bijvoorbeeld de aard van het probleem, de passende behandeling, of het aantal sessies dat nodig is)
Strategieën die genoemd worden om met moeilijke patiënt om te gaan
Hier worden vier categorieën genoemd:
- Communicatie van de fysiotherapeut: goede uitleg van alle onderdelen binnen het fysiotherapeutische proces (diagnose, behandeling etc.). Visuele middelen ter ondersteuning uitleg. Actief luisteren vaardigheden. Tolk. Gedrag afstemmen op de patiënt om relatie/rapport op te bouwen. Eerlijk zijn. Goede relatie met anderen in het systeem houden/opbouwen. Bang maken door beschrijven van worst scenario. Geschreven info geven. Patiënt telefonisch opvolgen. Counseling rol aannemen. Directe vragen stellen. Parafraseren om probleem te herdefiniëren. Goede patiëntaantekeningen. Analogieën en case voorbeelden geven in eenvoudige taal.
- Gedragsmodificatie: gepaste doelen. Patiënt betrekken door fysiotherapeut – patiënt contract. Negeren van ongepast gedrag of focus op pijn. Positieve bekrachtiging en aanmoediging. Zelfmanagement strategieën aanleren. Niet nagekomen afspraak in rekening brengen. Oefen logboek laten bijhouden.
- Verwijzen of betrekken van anderen: bespreek patiënt met andere fysiotherapeut of multidisciplinair?) team. Verwijs naar andere professionals die een bijdrage kunnen leveren. Meer behandeltijd reserveren. Geen twee moeilijke patiënten achterelkaar plannen, of als eerst of laatste van de dag.
- Anders: nascholing in fysieke en niet-fysieke aspecten van klachten om de eigen competentie te verhogen.
Bron Potter, M., Gordon, S., & Hamer, P. (2003). The difficult patient in private practice physiotherapy: a qualitative study. Aust J Physiother, 49(1), 53-61.
Artikel delen:
Zin in een leuke en boeiende cursus?
Kijk dan hier voor inspiratie!
" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "
Nieuwsbrief
Elke twee weken 2 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 18 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.
Volg ons op facebook:
Database met 1500+ artikelen
2024-2025
3 dagen. Start 16 mei 2025. Prijs € 495,-…
3 dagen. Start 31 januari 2025. Prijs € 495,-…
9 dagen. Start 7 januari 2025. Prijs € 1695,-…
5 dagen. Start 11 januari 2025. Prijs € 995,-…
8 dagen. Start 6 februari 2025. Prijs € 1395,-…
3 dagen. Start 12 maart 2025. Prijs € 595,-…
8 dagen. Start 13 maart 2025. Prijs € 1395,-…
3 dagen. Start 22 maart 2025. Prijs € 595,-…
5 dagen. Data volgen najaar 2025. Prijs € 995,-…