Trainen van een diafragmaal adempatroon vermindert angst bij de patiënt

Veel fysiotherapeuten hebben te maken met patiënten die naast de musculoskeletale klachten ook gestrest of angstig zijn. Angst is een algemene herstelbelemmerende factor. Hoewel de fysiotherapeut geen psycholoog is kunnen eenvoudige relaxatieoefeningen de patiënt helpen de stress of angst te reguleren. Er zijn aanwijzingen dat traag diafragmaal ademhalen gevoelens van angst kan verminderen. Naast het gegeven dat diafragmaal ademen de kwaliteit van het ademhalingspatroon verbetert heeft het ook een ontspannend en stabiliserend effect op het autonome zenuwstelsel (Subbalakshmi, e.a. 2014). Er zijn onderzoeken die aangeven dat diafragmaal ademhalen de vitale capaciteit verbetert bij astmapatiënten evenals de functionele status bij hartfalen en COPD. Pijn bij migraine en operaties zou door diafragmaal ademen verlichten. Omdat het bewijs naar het effect van diafragmaal ademhalen bij angst verder onderbouwd moet worden deden de onderzoekers hier een onderzoek naar.

Methode

In dit effectonderzoek werd angst gemeten met de Beck Anxiety Inventory (BAI) en vier fysiologische angst maten, waaronder huidgeleiding, hart- en ademfrequentie, en vinger temperatuur. De deelnemers moesten 18 of hoger scoren op de BAI en minimaal een maand lang last hebben van angst. Een psychiatrisch verpleegkundige voerde de training uit. Deze trainer gaf op verzoek ook psychiatrisch verpleegkundige consultaties gericht op angst bij patiënten die wachtten op deelname aan het onderzoek. De deelnemers werden randen toegewezen aan interventie of een controlegroep. Aanvankelijk werden 24 patiënten naar diafragmaal ademen en 22 patiënten in de controlegroep ingedeeld. In beide groepen maken 15 patiënten de acht weekse cursus af.
De interventiegroep trainden de eerste vier weken twee keer per week en de laatste vier weken één keer per week. De groepstrainigen werden gegeven in een ergotherapeutische ruimte in een medisch centrum in China. Twee keer per dag moesten de deelnemers ook thuis trainen met minimaal tien diafragmale ademhalingen per oefensessie. De controlegroep kreeg deze ademtraining niet. De fysiologische maten werden opgenomen via een biofeedbackmeting op baseline, na vier weken, en na acht weken. Deze meting duurde 30 minuten in beide groepen.

Resultaten

Er waren bij aanvang van de studie geen verschillen tussen de interventiegroep een controlegroep. Het angstniveau op de Beck Anxiety Inventory daalt in de interventiegroep significant van 19 in baseline naar 12 in week vier en naar 5 in week acht. In de controlegroep was er geen significante dalen in angst.
De hartslag- en ademfrequentie was na de cursus lager in de interventiegroep. Ook de huidgeleiding was lager dan acht weken in de interventiegroep dan in de controlegroep met een trend naar een statistisch significant verschil. Vingertemperatuur neemt in beide groepen toe maar er is tussen de groepen geen verschil. De fysiologische parameters wijzen in het voordeel van meer relaxatie in de interventiegroep. Interessant is dat de ademfrequentie in beide groepen bij aanvang 16 per minuut was. Dit is aan de hoge kant. Alleen in de interventiegroep daalt de ademfrequentie naar 12 per minuut. In principe nog wat aan de hoge kant maar wel richting de normale waarde.

Opmerkingen samenvatten

Het onderzoek laat mooi zien dat een training in diafragmaal ademhalen de patiënt kan helpen om zijn angst te reguleren. Dit zowel wat betreft beleving als fysiologische arousal. Bij Psychfysio hebben we vaker aandacht besteed aan de positieve effecten van diafragmaal ademen binnen een fysiotherapeutische behandelcontext. Mindful ademhalen kan actuele stress, piekeren en pijn verminderen en de slaap kwaliteit verbeteren. Dit onderzoek voegt daar angstvermindering aan toe. Dat maakt diafragmaal ademhalen binnen een biopsychosociale benadering tot een relevante interventie die goed toepasbaar is binnen de fysiotherapie.