Optimisme beschermt de kwaliteit van leven bij stress

Het oplopen van ernstige fysieke verwondingen na bijvoorbeeld een verkeersongeval, sportongeluk of brand is een stressvolle gebeurtenis. Een groep mensen ervaren na een dergelijke gebeurtenis veel stress en aanhoudende psychologische stoornissen. Een groot aantal patiënten vertoont een jaar later nog symptomen van post-traumatische stress-stoornis, depressie en angst. Verschillende vormen van ongevalsletsels zijn geassocieerd met een verminderde ervaring  van algemene gezondheid en welzijn. Mogelijk komt dit door een toename in stress of aanhoudende pijn.
Een deel van de mensen met een verwonding in de voorgeschiedenis heeft last van (o.a.) luchtwegaandoeningen, verkoudheid en griep, evenals een lagere gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Daarnaast rapporteren ze een slechtere algehele gezondheid, beperkingen in fysieke en sociale activiteiten, vermoeidheid en verminderde vitaliteit. Als ze stress ervaren, ervaart deze groep mensen daar vaak ook meer problemen van.

Het effect van stress op ziektes, zoals een virale of bacteriële infectie, zijn vaak geassocieerd met disregulaties van het immuunsysteem. Er is steeds meer bewijs dat chronische stress samen gaat met veranderingen in de productie en afgifte van immunoglobuline A (IgA). Deze veranderingen in IgA niveaus kunnen de kwetsbaarheid voor pathogenen vergroten. De vergrote stressrespons wordt gemedieerd door activatie van de HPA-as en de bijbehorende afgifte van het stresshormoon cortisol. Daarnaast vond een studie dat een betere gezondheidsstatus bij optimistische mensen gerelateerd was aan lagere niveaus van ontstekingsmarkers, betere antioxidant niveaus en lipideprofielen en lagere cortisolresponses onder stress.

In deze studie kijken de onderzoekers naar de rol van het antilichaam immunoglobuline A (IgA) en het stresshormoon cortisol in de associatie tussen eerdere verwondingen en gezondheid. Daarnaast onderzoeken ze de rol van dagelijkse stressoren en de karaktereigenschap optimisme in deze associaties.

Methode

Mensen tussen 20 en 65 jaar met een ongevalsletsel in de voorgeschiedenis werden geïncludeerd. Onder ongevalsletsel werd gerekend iedere verwonding waarvoor mensen naar de Eerste Hulp moesten worden gebracht of in een ziekenhuis moesten worden opgenomen 6 tot 100 maanden voorafgaand aan de studie. Mensen met hoofdletsel werden geëxcludeerd vanwege mogelijke cognitieve of emotionele complicaties.

Mensen met een ongevalsletsel in de voorgeschiedenis (bv fracturen, brandwonden) en gezonde mensen werden geïncludeerd in het onderzoek. Van deze mensen werd via het speeksel cortisol en IgA-levels vastgesteld en ze vulden verschillende vragenlijsten in over:

• Prevalentie van ziekte met de Illness Prevalence Report (IPR; Heruti 2018). Deze lijst vraagt naar allerlei algemene ziektebeelden in de 6 maanden voorafgaand aan de studie.
• Gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven met de Medical Outcomes Health Survey  Short-Form 36 (MOS SF-36; Ware 1992). De subschalen algemene gezondheid, fysiek functioneren, emotioneel functioneren, vitaliteit en gezondheidsovertuigingen werden gebruikt.
• Ervaren stress met de Perceived Stress Scale (PSS; Cohen 1983) waarin mensen op een Likertschaal scoren in hoeverre ze de afgelopen periode stress hebben ervaren.
• Optimisme met de Life Orientation Test-Revised (LOT-R, Scheier 1994), waarin de mate van optimisme en pessimisme wordt nagevraagd.

Resultaten

Er deden 37 mensen met een ongevalsletsel mee en 41 gezonde participanten. De gemiddelde leeftijd was 30,5 jaar. Van de mensen met ongevalsletsel waren de meeste betrokken geweest bij een sportincident, auto-ongeluk of ongelukken in huis.

De mensen met ongevalsletsel in de voorgeschiedenis rapporteerden vaker ziektes en allergieën dan de gezonde groep, lagere kwaliteit van leven, minder optimisme en hadden hogeren niveaus van cortisol. Voor IgA was de uitkomst niet significant.

Er was een significante correlatie tussen de ernst van het ongevalsletsel en de het aantal ziektes dat men rapporteerde. Dit kon niet verklaard waren door de hogere niveaus van IgA en cortisol. Er waren geen significante correlaties tussen de ernst van het ongevalsletsel en de kwaliteit van leven, en ook niet tussen de tijd die verstreken was sinds het ongevalsletsel en de kwaliteit van leven of ziekteprevalentie.

De correlaties tussen ervaren stress en gezondheidgerelateerde kwaliteit van leven waren sterker bij mensen die een ongeluk hadden gehad dan de gezonde controlegroep. Dit impliceert dat stress bij mensen met een verwonding meer impact heeft op hun kwaliteit van leven. Dispositioneel optimisme was lager bij gewonde mensen. Er was een significante interactie tussen stress en optimisme, wat suggereert dat optimisme een mediërende rol heeft tussen stress en gezondheid.

Conclusie en opmerkingen

Optimisme lijkt een beschermende rol te spelen tegen de negatieve consequenties van stress bij mensen met een ongevalsletsel in de geschiedenis en verhoogt op die manier de kwaliteit van leven. Mensen met een eerder doorgemaakt ongevalsletsel waren vaker ziek en hadden een lagere kwaliteit van leven dan de gezonde proefpersonen. De verschillen tussen de twee groepen waren niet terug te voeren op verschillen in de niveaus cortisol en IgA. Wel speelde de mate van stress bij de mensen met ongevalsletsel een rol in hun kwaliteit van leven, en lijkt optimisme een buffer te vormen tegen de negatieve effecten van stress, concluderen de auteurs.

De relatie tussen negatieve gebeurtenissen in het leven en gevoeligheid voor ziektes wordt al jarenlang opgemerkt. Mensen die plotse stressvolle gebeurtenissen meemaken of een stressvol leven leiden hebben een verhoogde kans op verschillende soorten ziekten, zoals infectieziekten of een kwaadaardige vorm van kanker. De auteurs bevelen aan dat erin de medische wereld meer aandacht komt voor de rol van ongevalsletsels in het verleden en dat er mogelijk interventies ontwikkeld moeten worden voor deze populatie, gebaseerd op deze kennis. Begrip voor verschillende reacties en consequenties van fysiek ongevalsletsel kan helpen om de zorg voor deze patiënten te verbeteren.