Nordic Walking reduceert lymfoedeem in de arm na borstkankeroperatie

Na een borstkanker operatie kan er oedeem ontstaan in de bovenste ledemaat. Soms zelfs maanden tot jaren na de operatie. Fysieke oefeningen zou deze oedeemvorming kunnen tegengaan. Wandelen is een veel toepaste fysieke activiteit met een scala aan gezondheids voordelen, ook na borstkanker. De auteurs verwachten echter dat Nordic Walking meer effect heeft op het oedeem in de arm dan wandelen. Bij Nordic Walking is er immers een alternerend aanspannen van de hand- en onderarm musculatuur waardoor de lymfatische- en bloedcirculatie toeneemt. Om de deelnemers snel de juiste techniek van het alternerend aanspannen aan te leren ontwikkelden de auteurs de ISA-methode. De onderzoekers waren benieuwd wat het effect van Nordic Walking versus wandelen was op lymfoedeem na een borstkanker operatie. Ze vergeleken daartoe drie condities:

• Nordic-Walking,
• Nordic-Walking + ISA-methode,
• Wandelen,
• Wandelen + ISA-methode.

Methode

Aan dit onderzoek deden twintig vrouwen mee die een borstoperatie hadden ondergaan in verband met borstkanker. Inclusiecriteria waren: geen chemokuur hebben (gehad) en tijdens de loop van het onderzoek niet bestraald worden, lymfoedeem lager dan klasse 2 van de CEAP-L classificatie.
Voor de start van te onderzoek kregen de deelnemers in de Nordic Walking groep in tien lessen de Nordic Walking techniek aangeleerd. Alle trainingsgroepen trainden tijdens de onderzoekperiode tien weken lang drie keer per week gedurende zeventig minuten. In die zeventig minuten zat een warming-up en cooling-down. Bij de ISA-methode werden ook zachte ballen ingezet waarin de deelnemers tijdens het vooruit- en achteruit bewegen van de arm moesten knijpen om de spierpomp aan te zetten. Alle groepen trainden onder begeleiding van een ervaren trainer.
Tijdens de eerst vier weken trainde men op een intensiteit Borg 10-11 (RPE: rating of percieved exertion), de volgende vier weken met een Borg-RPE van 12-13, en de laatste twee weken op een RPE van 13-14.
De belangrijkste uitkomstmaten in verband met het lymfoedeem in de arm aan de geopereerde zijde waren de omtrek van de arm (gemeten op diverse hoogten) en de totale hoeveelheid extracellulaire vloeistof gemeten met een bioimpendance analyse (BIA 101).

Resultaten

In de wandel groep was er bezien over de tien trainingsweken geen significante verandering in omtrek van de arm of extracellulaire vloeistof. In de beide Nordic walking groepen (met en zonder ISA-methode) was er wel een statistisch significante afname te zien in omtrek van de homolaterale arm en de hoeveelheid extracellulaire vloeistof. Deze beide afnames zag men ook in de wandel groep die eveneens de ISA-methode toepaste.

Opmerkingen samenvatter

Bewegen heeft voor veel patiënten grote voordelen. Het kan de fysieke conditie en het functioneren op diverse punten verbeteren. Bij patiënten die een operatie aan borstkanker hebben gehad kan bewegen de hoeveelheid lymfoedeem in de arm reduceren. Dit onderzoek laat zien dat wandelen alleen daartoe niet geschikt is. Wandelen kan wel een effect hebben als men daar de ISA-methode aan toevoegt (dat wil zeggen een training gericht op het aanzetten en gebruik van de spierpomp in de arm). Nordic-Walking daarentegen is altijd een goed fysiotherapeutisch advies ter reductie van het lymfoedeem. Het reduceert het lymfoedeem ongeacht of er nu wel of niet de ISA-methode aan is toegevoegd.