Dansante fysiotherapie als interventie bij lumbale spinale stenose

Wereldwijd hebben zo’n 500 miljoen mensen last van lage rugpijn. Bij een kleine groep van deze mensen worden de klachten chronisch. Soms is de oorzaak van chronische lage rugpijn een degeneratieve verandering, die kan leiden tot spondylolisthesis en lumbale spinale stenose (LSS), leidend tot neurogene claudicatio. Dit resulteert niet alleen in fysiek functieverlies, maar ook problemen op psychosociaal niveau, een verminderde kwaliteit van leven en een kortere levensverwachting. De pijn gaat vaak samen met onvoldoende musculaire stabilisatie en veranderingen in de houding, wat gezamenlijk leidt tot veranderingen in het looppatroon en een verhoogd risico op vallen.

Gezien de verschillende factoren die meespelen is een puur biomedische aanpak niet geschikt voor de meeste patiënten. Vanwege de complexiteit is een multimodale behandeling het meest geschikt voor deze patiëntengroep. Een vorm van multimodale training is om standaard oefeningen voor spierstabilisatie aan te vullen met cognitieve training om fysieke en mentale bronnen te versterken. Daarnaast is bekend dat bepaalde cognitieve functies zoals aandacht, executieve functies en werkgeheugen sterk geassocieerd zijn met de sturing van het looppatroon. Een multimodale interventie die coördinatieve (motorische) en cognitieve elementen integreert blijkt gunstig te zijn op breinplasticiteit en cognitieve functies. Dit komt mogelijk door directe mechanismes zoals taak-specifieke neuroplasticiteit, maar ook door indirecte mechanismes zoals een betere cardiovasculaire fitheid, toename van spiermassa en spierkracht.

Een danstraining die bestaat uit complexe sensomotorische, ritmische en fysieke activiteit met geïntegreerde cognitieve en sociale elementen, gecombineerd met een coördinatieve-cognitieve training, heeft mogelijk een gunstige invloed op de variabiliteit van het looppatroon. Hiermee kan ook het valgevaar afnemen. Het doel van deze studie was om de effecten van een multimodale beweeginterventie – bestaand uit coördinatieve/cognitieve oefeningen en een dansprogramma – te vergelijken met standaard fysiotherapie. De belangrijkste uitkomstmaten waren valgevaar, looppatroon, fysiek functioneren en kwaliteit van leven bij patiënten met neurogene claudicatio bij lumbale spinale stenose en/of degeneratieve spondylolisthesis.

Methode

Mensen met lumbale spinale stenose werden geïncludeerd in de 6-weken durende pilotstudie. Zij werden gerandomiseerd ingedeeld in de multimodale interventie of de standaard fysiotherapeutische interventie. Vanwege een verwachte hogere dropout in de multimodale interventie werden 14 mensen in die groep geplaatst en 10 mensen in de controlegroep. De primaire uitkomstmaten waren

• Ganganalyse met speciale aandacht voor de Minimum toe clearance (MTC) en double step length (DSL) variabiliteit, om valgevaar de detecteren
• Timed “Up & Go” test (TUG)

Secundaire uitkomsten waren de

• Brief Pain Inventory, voor de pijnintensiteit
• short Fall Efficacy Scale–International (sFES-I), voor valgevaar
• Oswestry Disability Index, voor beperkingen in ADL door de rugpijn

De deelnemers kregen de multimodale interventie 2x per week gedurende 60 minuten. De oefeningen bestonden uit 3 delen: 10 minuten coördinatief-cognitieve training (motorische taken gecombineerd met een cognitieve taak), 40 minuten dansprogramma (zowel alleen- als in stellen nieuwe patronen en stappen leren, op verschillende ritmes) en 10 minuten cool down (ontspannings- en rekoefeningen). De controlegroep kreeg 3 keer per week 30 minuten standaard fysiotherapie.

Resultaten

Er werden 24 mensen geïncludeerd met een gemiddelde leeftijd van 70,8 jaar. Op de MTC variabiliteit was na afloop een significant verschil te zien tussen de groepen; de mensen in de multimodale groep hadden een lagere MTC variabiliteit na de interventie vergeleken met de controlegroep.

Daarnaast was er binnen de multimodale groep een trend richting verbetering te zien in de TUG. Op de sFES-I was er een significante verbetering te zien in de multimodale groep, terwijl die bij de controlegroep niet veranderde. Dit suggereert dat mensen na de multimodale therapie een lager valrisico hadden dan na de gangbare fysiotherapie.

Conclusie en opmerkingen

De auteurs concluderen dat in deze pilotstudie eerste aanwijzingen zijn gevonden dat een multimodale aanpak, bestaand uit coördinatieve-cognitieve training en een dansprogramma, een positief effect heeft op de variabiliteit van het looppatroon en het valgevaar, en dat het de mate van functionele mobiliteit meer verbetert dan een standaard fysiotherapeutisch programma. Tegen de verwachtingen van de onderzoekers in veranderde er niets in de perceptie van de pijn en pijngerelateerde beperkingen in het dagelijks leven.

Aangezien de groepen deelnemers klein waren, verwachten de onderzoekers dat de effecten mogelijk groter worden bij meer deelnemers. Ook kan door de kleine groepsgrootte en de korte duur van de studie nog niet geconcludeerd worden of de uitkomsten klinisch relevant waren. Maar de multimodale interventie laat een veelbelovende trend zien, en zou dus interessant zijn om verder en in grotere groepen te onderzoeken.

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleiding dansante fysiotherapie.

Bron: Broscheid, K.C., Behrendt, T., Hamacher, D., Böker, S., Gagelmann, T., Schmidt, C., Caspari, C., Meiler, K., Napiontek, A., Franke, J., Schega, L. (2020) Effect of a Multimodal Movement Intervention in Patients With Neurogenic Claudication Based on Lumbar Spinal Stenosis and/or Degenerative Spondylolisthesis-A Pilot Study. Front Med (Lausanne). Dec 8;7:540070.

Foto bij artikel door Hiraman / iStock