Bewegen ter preventie van griep of longontsteking bij ouderen

Het afweersysteem gaat na het 50ste levensjaar geleidelijk aan minder goed werken. Daardoor zijn ouderen eerder vatbaar voor infectieziekten. Maar wie fit is, is beter bestand tegen virussen. Regelmatig bewegen of sporten zou helpen om gespaard te blijven tijdens een griepgolf. In dit literatuuronderzoek vatten de auteurs twintig artikelen met wetenschappelijk bewijs voor het effect van lichaamsbeweging op de preventie van griep of longontsteking bij ouderen samen.

Matig intensieve aerobe oefeningen

De auteurs vonden zeven gerandomiseerde onderzoeken waarin het effect van matig intensieve oefeningen werd vergeleken met een niet-intensieve controle interventie. Uit de meesten onderzoeken bleek een positief effect op de weerstand. Ouderen die tien maanden lang drie keer per week 25-30 minuten trainden op een hometrainer, loopband of andere apparatuur bleken na een griepprik meer antilichamen tegen het griepvirus aan te maken. Waardoor ze dus beter beschermd waren tegen binnendringende virussen. Uit een studie waarin ouderen tien maanden lang een wandelprogramma hadden gevolgd, bleek dat de wandelaars een betere bescherming van de griepprik genoten, vergeleken met ouderen die een programma met evenwichts- en flexibiliteitsoefeningen volgden.

Er waren ook minder positieve studies. Zo was er een onderzoek waaruit bleek dat ouderen die een matig intensief programma volgden, even goed beschermd waren door de griepprik als ouderen die een meditatietraining deden. In een andere studie naar het effect van een matig intensieve aerobe oefeninterventie bleken alleen de oudere vrouwen in de trainingsgroep significant beter beschermd na de griepprik en de mannen niet.

Krachttraining

De auteurs vonden drie studies naar het effect van weerstandsoefeningen op griep of longontsteking. In geen van de studies waren weerstandsoefeningen effectief in het verminderen van het risico op een longontsteking of in het verbeteren van de immuunrespons na een griepprik.

Tai Chi en Qigong

Uit de drie studies naar traditionele Aziatische oefenvormen bleek dat Tai Chi en Qigong-oefeningen kunnen helpen om de immuunrespons op de griepvaccinatie te verbeteren. Ouderen die gedurende vijf maanden matig intensieve Tai Chi en Qigong-oefeningen deden, bleken gedurende de hele oefenperiode meer antistoffen in het bloed te hebben. Het lijkt er dus op dat het beoefenen van Tai Chi en Qigong de immuunrespons versterkt.

Overige studies

De overige zeven studies waren niet gericht op een specifieke interventie. Dit waren observationele of cross-sectionele studies met vragenlijsten en/of een maximale zuurstofopnametest. Hieruit bleek dat ouderen die regelmatig bewegen en die een betere conditie hebben, een betere immuunrespons op de griepprik hebben en minder snel overlijden aan griep, dan de sedentaire minder fitte ouderen.

Discussie

Het lijkt erop dat voor langere tijd matig intensief bewegen de immuunrespons tegen het griepvirus kan verbeteren en de kans op een longontsteking vermindert. Alhoewel dat niet in elke studie in dit literatuuronderzoek kon worden aangetoond. Ook Tai Chi en Qigong lijken de immuunrespons op de griepprik te verbeteren.

Het is niet helemaal duidelijk wat de onderliggende mechanismen zijn. Lichaamseigen opioïden, ontstekingseiwitten, of het geheugen van de afweercellen, die gevormd worden bij de eerste afweerreactie en die bij een herhaalde infectie de binnendringer herkennen, kunnen een rol spelen. Er zijn ook enkele studies naar het effect van psychologische factoren op het afweersysteem. Dus mogelijk spelen die ook een rol.

Kortom, hoe de interne mechanismes werken blijft onduidelijk. Over het algemeen wordt wel aangenomen dat het neuro-endocrien systeem, dat zorgt voor de afgifte van hormonen uit de hypofyse en hypothalamus een rol speelt bij de positieve invloed van lichaamsbeweging op de cellen van het immuunsysteem.

Bron: Song, Y., Ren, F., Sun, D., Wang, M., Baker, J.S., István, B., Gu, Y. (2020). Benefits of Exercise on Influenza or Pneumonia in Older Adults: A Systematic Review. Int J Environ Res Public Health. Apr 13;17(8):2655. doi: 10.3390/ijerph17082655.

Foto bij artikel door DenisProduction.com / Shutterstock