MS patiënt ervaart minder stress, depressie en intensiteit van MS symptomen door relaxatietraining

Ziekte gerelateerde stressoren bij multiple sclerosis (MS), zoals beperkingen in activiteiten of verminderde financiën, kunnen leiden tot een toename van angst en depressie, en kunnen zo de kwaliteit van leven van de patiënt aantasten. Emotionele stress is bij MS geassocieerd met een toename van neurologische symptomen. Dit kan komen door stress geïnduceerde inflammatoire factoren die de zenuwengeleiding van de gedemyeliniseerde axonen beperkt en/of door processen die ook bij een somatisatie stoornis spelen.
Het gevoel dat men geen controle heeft over de aandoening is geassocieerd met meer stress en een slechtere uitkomst. De relatie tussen controle en stress is echter bidirectioneel: een vermindering van stress kan bij hogere organismen een toename in het gevoel van controle geven. Omdat nog maar weinig onderzoek is gedaan onder MS patiënten naar het effect van stressmanagement (controle verhogend), in de vorm van ontspannen ademhalen en progressieve spierrelaxatie, deden de auteurs hier een onderzoek naar.

Methode

Aan dit onderzoek deden 73 ambulante patiënten met relapsing-remitting MS mee. Op het moment van onderzoek hadden ze wel immuunmodulerende behandeling, maar geen relaps en/of corticosteroïden gebruik. Ook gebruikten de deelnemers geen psychofarmaca en beoefenden op het moment van aanmelden geen (alternatieve) vorm van relaxatie.
De deelnemers werden random toegewezen aan het stressmanagementprogramma of aan een controle groep. Beide groepen kregen informatie over stress en het effect op gezondheid. Alleen de interventie groep kreeg daarnaast ook een audio-cd met daarop 10 minuten ontspannen ademen en 15 minuten progressieve spierrelaxatie. Deze oefeningen moesten ze twee keer per dag gedurende acht weken uitvoeren. Eenmaal per week hadden de deelnemers in beide groepen en kort telefonisch consult over emoties, stress en fysieke symptomen, om de compliance te verhogen. Het korte gesprekje was geen counseling/therapie.

Metingen (voor-na)

• Stress: Percieved Stress Scale (PSS).
• Ervaren controle: Health Locus of Control Scale (HLC).
• Angst (toestand en trek): State-Trait Anxiety Inventory Scale (STAI).
• Depressie: Beck Depression Inventory (BDI)
• MS symptomen: dagboek.

Resultaten

De stressmanagement groep rapporteerde een significant sterkere vermindering van ervaren stress en depressie dan de controlegroep (medium effect size). De patiënten met in aanvang hoogste depressie score behaalden de grootste vermindering in symptomen van depressie. De stress management groep ervaart tijdens deze periode significant (a) minder MS symptomen en (b) van een lagere intensiteit, dan de controlegroep. Het effect op het aantal symptomen was klein (4,1% verklaarde variantie tussen de groepen). Het effect op intensiteit van de symptomen was echter opvallend sterk (46,1% verklaarde variantie tussen de groepen).

Opmerkingen samenvatter

Dit onderzoek laat goed zien dat redeneren en interveniëren vanuit het stressconcept ten aanzien van MS patiënten klinisch relevant is. Opvallend is dat deze gunstige resultaten bereikt worden met een voor een fysiotherapeut relatief eenvoudige interventie.