Veerkracht bevordert mentale gezondheid bij chronische pijn

Bij chronische pijn spelen ook psychische componenten een rol. Deze zijn grofweg in te delen in twee dimensies; kwetsbaarheid en veerkracht. Onder kwetsbaarheid vallen factoren als depressieve stemming, catastroferen en verkeerde overtuigingen over de pijn. Ze vergroten het lijden. Fysiotherapeuten kennen deze factoren onder de term ‘herstel belemmerende factoren’. Veerkracht betreft onder andere pijn acceptatie, positieve emoties en adaptieve overtuigingen over de pijn. Ze vormen een buffer tegen pijngerelateerde problemen en verbeteren het functioneren. Deze ‘herstel bevorderende factoren’ krijgen binnen de fysiotherapie vaak wat minder aandacht. Acceptatie van de pijn is het meest onderzocht en is geassocieerd met lagere niveaus van pijnintensiteit, angst, depressieve symptomen en beperkingen en een verbetering in psychosociaal functioneren, positieve emoties, activiteit gedurende de dag en mogelijkheden tot werken.
In deze studie bestuderen de onderzoekers de bijdragen van kwetsbaarheid en veerkracht op pijn gerelateerde uitkomsten bij mensen met chronische pijn. Met meer begrip over hoe veerkrachtsfactoren relateren aan een adaptieve coping stijl en een buffer vormen, kunnen behandelingen beter worden afgestemd worden op de individuele patiënt.

Methode

Gegevens uit eerdere RCT’s bij mensen met ruggenmergletsel (n=73), amputatie (n=33) of multiple sclerosis (n=82) werden gebruikt. In deze studies werden allerlei pijngerelateerde en psychosociale metingen gedaan bij deze patiëntengroepen.

• Pijnintensiteit werd gemeten door middel van een numerieke schaal van 0 tot 10 punten.
• Verstoring door pijn werden gemeten met de Pain Interference Scale van de Brief Pain Inventor (BPI; Cleeland, 1994).
• Catastroferen werd gemeten door de Pain Catastrophizing Scale (PCS; Sullivan, 1995).
• Overtuigingen rondom pijn werden gemeten met de Survey of Pain Attitudes (SOPA; Jensen, 1987).
• Pijn acceptatie werd gemeten met de Chronic Pain Acceptance Questionnaire-8 (CPAQ-8; Fish 2013).
• Mentale gezondheid werd gemeten met de PROMIS® global mental health schaal (Hays, 2009).
• Fysieke gezondheid werd gemeten met de PROMIS® global physical health schaal (Hays, 2009).
• Depressieve symptomen werden gemeten met de The Patient Health Questionnaire (PHQ-8; Kroenke, 2009).
• Positieve emoties werden gemeten met de Positive Affect scale of the Positive and Negative Affect Schedule (PANAS; Watson, 1988).
• Pijn zelf-effectiviteit werd gemeten met de Self-efficacy for Pain Management, een subschaal van de Arthritis Self-Efficacy Scale (SES; Lorig, 1989).

Resultaten

Kwetsbaarheid en veerkracht factoren samen zijn verantwoordelijk voor 40-62% van de variantie in fysieke uitkomsten. Het onderscheid tussen de twee dimensies was niet te maken voor fysieke gezondheid. Op het gebied van mentale gezondheid bleek dat veerkrachtsfactoren een belangrijke positieve bijdrage leveren. Pijnintensiteit is een belangrijke voorspeller voor fysieke uitkomsten. Hogere scores op depressieve symptomen waren significant geassocieerd met grotere verstoringen door de pijn en lagere fysieke en mentale gezondheid. Hogere pijnacceptatie was significant geassocieerd met lagere pijn verstoring en hogere fysieke gezondheid. Acceptatie had geen significante associatie met mentale gezondheid of zelf-effectiviteit. Meer positieve gevoelens waren geassocieerd met hogere niveaus van mentale gezondheid en zelf-effectiviteit.

Opmerkingen samenvatter

Zowel factoren wat betreft kwetsbaarheid als veerkracht hangen samen met fysieke uitkomsten, maar welke van deze twee dimensies meer bijdraagt is niet te onderscheiden. Voor mentale gezondheid was dit verschil wel duidelijk; grotere veerkracht zorgt voor betere mentale gezondheid. Veerkrachts- en kwetsbaarheidsfactoren zouden meegenomen moeten worden in de fysiotherapeutische behandeling van mensen met chronische pijnklachten. Hoe dit toegepast kan worden is nog onderwerp van verder onderzoek.