Effect van manuele therapie bij tension-type headache is voorspelbaar

In de eerste lijn wordt fysiotherapie en manuele therapie regelmatig ingezet bij de behandeling van tension-type headache. In de richtlijn van de European Federation of Neurological Societies wordt fysiotherapie als waardevol beschouwd bij tension-type headache ook al is de evidentie nog matig. Onderzoek van de (Nederlandse) auteurs toonde dat acht weken manuele therapie bij 87,5% van de deelnemers een vermindering van 50% of meer geeft in het aantal hoofdpijndagen. In de gebruikelijke zorggroep was dit slechts bij 25% van de deelnemers het geval. Uit andere onderzoeken bleek dat chronische tension-type headache gunstig reageert (50% reductie) op triggerpoint massage of triggerpoint massage in combinatie met gewrichtsmobilisaties als een van de volgende factoren aanwezig zijn:

• Leeftijd jonger dan 44,5 jaar.
• Aanwezigheid van triggerpoints in de nek/hoofdregio.
• Minder dan 8,5 uur per dag hoofdpijn,
• Minder dan 5,5 dagen per week,
• SF-36 fysieke pijn < 47.
• SF-36 vitaliteit < 47,5.
• NDI < 18,5

Voor een multimodaal manueel therapeutprogramma bestaande uit mobilisatie, spierversterken en houdingscorrectie waren de voorspellers voor succes echter nog niet bekend.

Methode
De auteurs analyseren de data uit hun hierboven genoemde succesvolle onderzoek. Aan dit onderzoek deden 204 patiënten mee. Een deel van die patiënten kregen manuele therapie (N=145). Op basis van literatuurstudie bepaalde de auteurs vooraf 12 mogelijke prognostische factoren voor herstel:

• hoofdpijnintensiteit,
• leeftijd,
• op meerdere plaatsen pijn,
• samengaan met migraine,
• aantal dagen hoofdpijn per maand,
• meer dan 8,5 uren per dag,
• aantal jaren Hoofdpijn,
• beperkingen door hoofdpijn (Headache Disability Inventory (HDI)),
• Headache Impact Test-6 (HIT-6),
• cervicale mobiliteit,
• druk algometrie,
• uitgangsvermogen van de nek flexoren.

Herstel werd gedefinieerd als 50% of meer reductie in hoofdpijndagen gedurende twee weken, en dit in combinatie met het oordeel van de patiënt die zegt (erg)sterk verbeterd te zijn.

Resultaten
Na acht weken was 78% van de patiënten die manuele therapie kregen hersteld (volgens boven beschreven definitie). Na 28 weken follow-up was dit 73% van de deelnemers. De patiënt mag rekenen op gemiddeld acht dagen minder hoofdpijn per twee weken op beide meetmomenten.

Voorspellers voor gunstig therapie resultaat waren:

• aanwezigheid van migraine,
• afwezigheid van meerdere pijnpunten,
• betere cervicale mobiliteit,
• hogere hoofdpijn pijnintensiteit.
• beter uithoudingsvermogen van de nek flexoren.

Opmerking samenvatter
Dit onderzoek benadrukt nogmaals de gunstige effecten van manuele therapie bij chronische tension-type headache. Van de potentiële lijst van 12 prognostische factoren van de auteurs waren er slechts vijf die een voorspellende waarde hadden voor goed therapieresultaat. (1) De afwezigheid van meerdere pijnpunten en (2) een hogere pijnintensiteit. Bovendien: (3) hoe ‘normaler’ in aanvang de nekfunctie in mobiliteit en (4) het uithoudingsvermogen, des te groter de kans op succes. Dat de aanwezigheid van (5) migraine ook gunstig was konden de auteurs niet verklaren.