De fysiotherapeutische relatie voorspelt mede het behandeleffect bij rugpijn

De werkrelatie tussen de hulpverlener en patiënt wordt ook wel de therapeutische alliantie genoemd. De therapeutische alliantie bepaalt in belangrijke mate het behandelresultaat. Dit is niet alleen binnen een psychologische setting aangetoond maar ook binnen een medische setting.

Bordin onderscheidt drie processen binnen de therapeutische alliantie:

• Onderlinge overeenstemming tussen patiënt en therapeut wat betreft behandeldoelen,
• Onderlinge overeenstemming tussen patiënt en therapeut wat betreft interventies,
• De onderlinge affectieve band.

Onderzoek toont consistent  aan dat een goede therapeutische alliantie geassocieerd is met betere medische uitkomsten. Binnen een revalidatie setting is het belang van een goede therapeutische alliantie voornamelijk binnen de neurologische en cardiologische revalidatie onderzocht. Er is geen onderzoek gedaan bij lage rugpijn. Dit was de reden voor de auteurs om een RCT op zetten die deze vraag kon beantwoorden.

Methode
Aan dit onderzoek deden 182 patiënten mee met chronische lage rugpijn  uit fysiotherapeutische  poliklinieken van drie ziekenhuizen in Australië. Zeven ervaren fysiotherapeuten werden getraind in het protocol. De patiënten werden random toegewezen aan één van de volgende drie behandelmethoden:

• Algemene oefengroep: Het programma van Klaber Moffet en Frost bestaande uit kracht en rekoefeningen en educatie over coping van rugpijn. Doel was het verbeteren van het fysiek functioneren en zelfvertrouwen rond de rugpijn problematiek.
• Motorcontrol oefeningen: trainen van romp coördinatie en intersegmentaal bewegen
• Manuele therapie: gewricht mobilisaties en manipulaties.

De deelnemers ondergingen 12 behandelingen in 8 weken. Aan het begin en na 8 weken werden de volgende vragenlijsten afgenomen. De therapeutisch alliantie lijst werd na de tweede sessie gemeten:

• Fysiek functioneren: Patient-Specific Functional Scale (PSFS< Stratford, e.a., 1995)
• Globaal waargenomen behandeleffect: één schaal van -5 tot +5.
• Pijn: VAS 10.
• Beperkingen: Roland Morris Disability Questionnaire (RMDQ, Roland, ea.1983).
• Therapeutische alliantie: Working Alliance Theory of Change Inventory (WATOCI: Duncan, e.a., 1999).

Resultaat
Op base line waren de groepen goed gelijk aan elkaar. Regressie analyse toont dat de kwaliteit van de therapeutische alliantie na de tweede sessie een statisch significante voorspeller van de behandel uitkomst na 8 weken is, en dit op alle vier de uitkomstmaten: fysiek functioneren, algemeen waargenomen behandeleffect, pijn en beperkingen.
Een voorbeeld van de effectsterkte ten aanzien van pijn. Een therapeutische alliantie van ongeveer 12% hoger is geassocieerd met  ongeveer 6% verbetering in pijn. Voor beperkingen was het effect van de therapeutische alliantie het sterkst. Het verschil tussen een patiënt met een hoge en lage therapeutische alliantie score correspondeert met 20% verschil op de beperkingen (RMDQ). Dit is een klinisch significant verschil.

Opmerking samenvatter
Zie ook:

• Kwaliteit van de therapeutische relatie bepaalt de uitkomst van fysiotherapie
• Verschillen tussen therapeuten bepalen sterker de behandeleffecten bij rug- en nekklachten dan verschillen tussen interventies. Vooral als de behandeling een psychosociale component bevat