Alleen in de musculus trapezius neemt de spierspanning niet af bij een herhaalde stresstaak

Een aantal studies hebben het aanpassingsproces van spierspanning bij herhaalde stressvolle situaties bestudeert. Men kijkt dan of bij een zelfde herhaalde stressor de spierspanning (a) meer toeneemt (sensitiseren), (b) gelijk blijft, of (c) afneemt (habitueren). Als stressor gebruikte men daarvoor kort durende auditieve stimuli. De auteurs van dit artikel onderzochten de aanpassing van spierspanning bij meer langdurige en meer ecologische stressoren.

Methode
Aan dit onderzoek deden 31 gezonde studenten mee. Via oppervlakte EMG werd de spierspanning van de volgende spieren gemeten:

• Gastrocnemius,
• Trapezius,
• Flexor pollicis brevis,
• Bicpes brachi,
• Tripceps brachi,
• Soleus.

Voorafgaande aan het experiment werd een angst vragenlijst afgenomen die zowel angst als toestand als persoonlijkheidstrek mat. Het betrof de STAI Y1 en Y2.

Procedure
Na een rustige baselinemeting van 3 minuten voerden de proefpersonen eerst de controletaak uit. Deze bestond uit de congruente Stroop color-word test. Hierbij moesten de proefpersonen een lijst van 100 woorden in normaal leestempo oplezen die een kleur uitdrukten, zoals de woorden rood, groen, blauw. De woorden waren in dezelfde kleur geprint als het woord uitdrukte. Na deze controletaak werd de angst toestand weer gemeten (STAI Y1) en volgde weer een drie minuten baseline meting. Vervolgens volgde de eerste stresstaak: incongruente Stroop color-word test. Daarbij moesten de proefpersonen zo snel mogelijk de kleur noemen waarin het woord gedrukt was, terwijl de betekenis van het woord een andere kleur aangaf. Twijfel of fouten werden met een hard geluid aangegeven. Bovendien was dit keer een videocamera duidelijk zichtbaar opgesteld om de uitvoering van deze test als het ware ‘publiek’ te maken. Na deze eerste stresstaak werd de angst toestand weer gemeten (STAI Y1) en volgde wederom een drie minuten baseline meting. Tot slot voerden ze voor een tweede keer dezelfde stresstaak uit en vond weer de meting in toestand angst plaats gevolgd door de baselinemeting.

Resultaten
De opzet van de stresstaken is gelukt, want alleen naar deze taken is de toestand angst verhoogd ten opzichte van de baseline meting. Bovendien trad er een vorm van gewenning op omdat de toestand angst bij de tweede stresstaak significant lager was dan bij de eerste stresstaak. De belangrijkste bevinding uit dit experiment is dat ook de EMG activiteit van alle spieren tijdens de tweede stresstaken lager is dan bij de eerste stresstaak. Een belangrijke uitzondering vormde de musculus trapezius. De EMG activiteit van de trapezius bleek in de tweede stresstaak even hoog te zijn als bij de eerste stresstaak.

Opmerkingen samenvatter
De auteurs beschrijven aanvullend dat (a) EMG activiteit van de trapezius  mede bepaald wordt door de aandacht die een taak vraagt (Waersted, ea. (1996),  (b) dat de incongruente Stroop color-word test de low-threshold motor units in de trapezius actief houdt (Lundberg, e.a., 2002), en (c) dat een langdurige activatie van deze low-threshold motor units de spiervezels kan beschadigen (Larsson, e.a., 1988). Deze lijn van redeneren maakt dat in de musculus trapezius, door het niet adapteren aan een stresstaak,  makkelijker stressgerelateerde pijnproblematiek ontstaat dan in andere spieren. Een gegeven dat voor fysiotherapeuten erg relevant is en bovendien EMG-biofeedback een plaats geeft in de behandeling.