Rug en schouderoefenvideo’s ondersteunen oefentrouw en fysiotherapeutische relatie

Zelfstandig oefen tussen de behandelingen is van oudsher een belangrijk onderdeel van de fysiotherapie, maar dan moet het oefenen niet vergeten en goed uitgevoerd worden. Video-instructie van de oefeningen kan de patiënt hier bij tot steun zijn. Er zijn al aanwijzingen dat patiënten binnen de fysiotherapie door video-instructies oefeningen beter uitvoeren, meer gemotiveerd zijn, meer zelfvertrouwen ontwikkelen en meer oefentrouw tonen, dan bij statische instructies. (Zie nr 8,  Weeks e.a., 2002., Lin e.a., 1997, Miller, e.a. 2004). Het is echter nog niet duidelijk hoe de patiënt dergelijke interventies waardeert en hoe hij/zij deze thuis gebruiken.

Methode
Aan dit onderzoek deden 14 fysiotherapeuten mee. Via onderlinge afstemming werden 16 rugoefeningen en 17 schouderoefeningen op video opgenomen en van verbale begeleiding voorzien. De patiënten kregen tijdens een consult de video mee en een lijst waarop specifiek de oefeningen aangekruist stonden die ze thuis konden uitvoeren. Een steekproef van 33 patiënten werd door middel van semi-gestructureerde interviews nader onderzocht op hoe deze videobanden deze patiënten tot steun waren. Elk interview werd op band opgenomen. Ze duurden tussen de 25 minuten en de twee uur. Daarna werden de opnamen geanalyseerd en werden thema’s geïdentificeerd.

Resultaten
Uit de analyse kwamen de volgende drie thema’s naar voren:

1. Tijd en ruimte vinden om te oefenen
Veel patiënten geven aan dat drukte concurreert met het oefenen. Een aantal patiënten geven aan dat een video hen helpt om de tijd te vinden om te oefenen. Soms helpt het ook een oefenlocatie te vinden waar men rustig met de video kan oefenen (apparatuur staat op een bepaalde kamer). Er kan door het regelmatig kijken van de video een routine ontstaan. Andere geven aan dat een sociale component soms ook ontstaat: kinderen oefenen bijvoorbeeld voor de lol mee. Sommige patiënten zijn zich door de video meer bewust dat de fysiotherapeut ook zuinig met zijn tijd moet omspringen.

2. Herinneren oefeningen  te doen
Patiënten geven aan soms moeite te hebben met het onthouden van informatie of de oefeningen en dat de video hen daarbij helpt. Vooral bij ouderen kan dit een belangrijk thema zijn.
Sommige patiënten schamen zich voor de fysiotherapeut als ze de oefeningen niet goed uitvoeren, omdat het lijkt alsof ze niet meewerken of ‘dom’ zijn. Door de video kunnen ze dit rustig thuis inoefenen.
De video is ook tot steun omdat het een rolmodel laat zien. Het onderbreekt daardoor bijvoorbeeld minder het oefenen omdat je niet naar tekst hoeft te kijken. Sommige patiënten geven aan dat de video en het commentaar helpt de puntjes op de ‘i’ te zetten (ellebogen recht, etc). De patiënten geven aan dat ze meer zelfvertrouwen en gemotiveerd zijn door de video. Voordeel van video is ook dat de patiënt zelf bepaalt wat en wanneer ze de instructie willen hebben. Deze zelfsturing bevordert het leren (Wulf e.a. 2007).

3. Ondersteunt de fysiotherapeut-patiënt relatie
De video ondersteunt de fysiotherapeut-patiënt relatie tussen de sessies in. Het helpt de patiënt de fysiotherapie en de fysiotherapeut meer in gedachten te houden. Men voelt zich ook een meer gelijkwaardige partner (want de FT laat de oefeningen zien). Een nieuwe patiënt went ook eerder aan de fysiotherapeut als men hem ziet tussen de sessies is. De patiënt-fysiotherapeut relatie speelt een sleutelrol in patiënt tevredenheid (Hills, e.e. 2007). Sommige patiënten leren thuis de oefeningen beter aan dan bij de fysiotherapeut omdat ze thuis meer op hun gemak zijn. Weer andere patiënten geven aan dat de video hen meer onafhankelijk maakt van de fysiotherapeut (empowered). Het feit dat de fysiotherapeut als het ware ‘in huis’ is motiveert sommigen meer te gaan oefenen (als of de FT meekijkt).