De effectiviteit van biofeedback bij spierspanningshoofdpijn en migraine

De auteurs beschrijven hun omvangrijke review (120 studies) naar de effectiviteit van biofeedback bij spierspanningshoofdpijn en migraine. De bevindingen zijn als volgt samen te vatten:

Algemene effectiviteit en specificiteit

In algemeen heeft biofeedback robuuste behandeleffecten van medium sterkte voor beide vormen van hoofdpijn. Een klinische betekenisvolle verbetering ligt bij migraine rond ½ standaarddeviatie en bij spierspanningshoofdpijn rond één standaard deviatie.

Migraine patiënten mogen tussen de 56% -65% meer verbetering van de hoofdpijn verwachten in vergelijking tot een wachtgroep. Ten opzichte van een placebogroep is effect kleiner, want placebo geeft zelf al 44% verbetering. Het verschil tussen biofeedback en relaxatie is niet statistisch significant.
Conclusie: biofeedback helpt bij migraine, maar is niet specifiek.

Patiënten met spierspanningshoofdpijn mogen 69% verbetering verwachten tegen 31% bij geen behandeling. En ook ten opzichte van placebo (38%) of relaxatie(45%) is biofeedback superieur.
Conclusie: biofeedback helpt bij spierspanningshoofdpijn en is specifiek.

De gemiddelde effecten van biofeedback bleken voor beide vormen van hoofdpijn stabiel over een follow-up periode van 15 maanden.

Deze effectiviteit geldt voor alle biofeedback methoden die gehanteerd werden bij migraine. In volgorde van oplopende effectsterkte: EEG-FB, EMG-FB, TEMP-FB, TEMP-FB+Relaxatietraining of EMG-FB, BVP-FB (blood-volume puls feedback). De onderlinge verschillen in effectsterkte zijn echter niet statistisch significant.
Bij spierspanningshoofdpijn werd nagenoeg alleen EMG-FB gebruikt.
Het effect is het sterkst op hoofdpijn frequentie. Andere variabelen waar effect zichtbaar is zijn eigeneffectiviteit verwachting (selfefficacy) en spierspanning. Het effect op angst en depressie die aanwezig is bij hoofdpijn is nog onvoldoende onderzocht.

Voorspellende variabelen

Bij migraine blijkt thuistraining een belangrijk element voor het effect en het behoud ervan. Een therapiehandleiding voor thuis verhoogt de effectiviteit van biofeedback met 20%.
Chroniciteit voorspelt (tegen intuïtief) een beter behandelresultaat bij beide vormen van hoofdpijn.
Er is geen bewijs gevonden dat een specifieke elektrode locatie bij spierspanningshoofdpijn de effectiviteit bepaald. Ook voor het aantal behandelingen is geen bewijs voor verschil in effectiviteit. Of de effecten van biofeedback bij patiënten chronische spierspanningshoofdpijn anders zijn dan bij patiënten met episodische spierspanningshoofdpijn is nog onvoldoende onderzocht.