Symptomen van depressie of angst bij 40% van de patiënten met aanhoudende chronische pijn

Depressie en angst zijn belangrijke voorspellers voor de ontwikkeling van chronische pijn. Beide treft men vaak in samenhang met aanhoudende pijn aan. De terechte vraag is of depressie en angst chronische pijn veroorzaken of dat chronische pijn angst en depressie versterkt. Beide relaterichtingen lijken het geval te zijn. De auteurs (Aaron, e.a. 2025) van het artikel dat we hier bespreken, geven aan dat, ondanks dat het bekend is dat angst en depressie vaak samengaan bij chronische pijn, deze comorbide prevalentie wereldwijd nog niet bekend is. Dat is de reden voor de auteurs om hier een systematische review met meta-analyse naar te doen. Voor fysiotherapeuten kan de uitkomst hen mogelijk meer alert maken op het screenen op deze factoren.

Methode

De auteurs doorzochten vier grote databases (MEDLINE, Embase, PsycINFO en Cochrane Library). Ze includeerden studies van januari 2013 tot oktober 2023. De onderzoeken betroffen volwassenen met chronische pijn (met uitzondering van hoofdpijn). Er moest gebruikgemaakt zijn van gevalideerde meetinstrumenten voor angst en/of depressie. Uiteindelijk voldeden 376 studies, afkomstig uit 50 landen, met 347.468 deelnemers met chronische pijn. Studies met controlegroepen (160.564 deelnemers) maakten een vergelijking mogelijk tussen mensen met en zonder chronische pijn.

Resultaten

Bijna 40% van de patiënten met chronische pijn heeft klinische symptomen van depressie. Ditzelfde percentage zag men voor klinische symptomen van angst. Diagnostische criteria werden ook onderzocht: 36,7% voldeed aan de criteria voor een majeure depressieve stoornis (MDD), en 16,7% aan die voor een gegeneraliseerde angststoornis (GAD).

Vrouwen en jongvolwassenen met chronische pijn rapporteerden aanzienlijk vaker depressieve of angstige symptomen. Ook het type pijn speelde een grote rol: bij mensen met fibromyalgie, een voorbeeld van nociplastische pijn, was de prevalentie het hoogst (depressie: 54%; angst: 56%). Mensen met artritis (meer nociceptieve of neuropathische pijn) hadden de laagste scores (depressie: ongeveer 28%; angst: 22%).

De prevalentie van depressie en angst was significant hoger bij mensen met chronische pijn dan bij mensen zonder pijn, met effectgroottes van g = 0,63 (depressie) en g = 0,82 (angst).

Opmerking samenvatter

Fysiotherapeuten moeten oog houden voor de aanwezigheid van angst en/of depressie bij aanhoudende pijn. Het kan zijn dat een groot deel van deze patiënten met deze comorbiditeit ongezien passeert onder de neus van de fysiotherapeut. De fysiotherapeut ziet de patiënt weliswaar regelmatig voor pakweg 25–30 minuten, maar het is niet uitgesloten dat de patiënt dit ervaart als een gezellige uplift die elke week volgens vast patroon plaatsvindt, of dat de angst en depressie verstopt zitten in de uiting van het lijden rondom de chronische pijn en daardoor ongezien blijven. Dit pleit ervoor om altijd te vragen naar gevoelens van angst en depressie. Als dit tactvol gebeurt, kan het zijn dat er een geheel andere kant van de patiënt tevoorschijn komt, waar mogelijk psychologische hulp bij nodig is. De prevalentie van angst en depressie serieus nemen voorkomt dat dit psychische lijden ongezien en onbehandeld blijft.