Rekoefeningen op lange termijn effectiever dan aanpassingen werkplek

Musculoskeletale klachten hebben regelmatig een associatie met ergonomische risicofactoren. Houding en repetitieve bewegingen zijn twee van die factoren en de belangrijkste oorzaken van ergonomie-gerelateerde klachten. Deze klachten kunnen leiden tot verzuim en beperkingen, met als gevolg een daling in productiviteit en efficiëntie en kwaliteit van leven van de werknemer. Vooral in geïndustrialiseerde landen zijn klachten veroorzaakt door ergonomische factoren een groot probleem; zo’n 70-80% van de mensen krijgt op een punt in hun leven musculoskeletale klachten. De World Health Organization (WHO) noemt de werkomgeving als een van de risicofactoren, vooral voor kantoormedewerkers. De interventies die worden gebruikt als oplossing voor de klachten kunnen duur zijn. Daarom zijn er onderzoeken gedaan naar alternatieve oplossingen voor kantoormedewerkers, zoals rekoefeningen, meerdere of langere pauzes, of sporten op de werkplaats. Op korte termijn lijken een aantal van dit soort interventies goede resultaten te geven, maar de resultaten op lange termijn zijn nog niet bekend. Een recent review concludeerde dat alleen een aanpassing van de werkplek niet voldoende is en dat er ook oefeningen nodig zijn om de musculoskeletale klachten te verminderen. Het doel van deze studie was om de effecten te bepalen van trainingsoefeningen, aanpassing van de werkplaats en een combinatie van deze twee op pijn in de nek, schouders en lage rug bij kantoormedewerkers.

Methode

Het design is een prospectief gerandomiseerd gecontroleerde trial. De deelnemers aan deze studie (85 mannen en 95 vrouwen) waren Maleisische kantoormedewerkers tussen 20 en 50 jaar oud. De deelnemers hadden musculoskeletale klachten in minstens één lichaamsregio met een matige tot hoge ernst van de pijn. Ze werkten minstens twee jaar in een kantoor en werkten ongeveer 8 uur per dag. Dit werk was met name zittend. Mensen die een psychiatrische, cardiovasculaire of neurologische aandoening hadden of die lichamelijk actief waren werden geëxcludeerd.

De mensen werden gerandomiseerd ingedeeld in 3 experimentele groepen en een controlegroep:

1. Oefeningen: bestaand uit 13 gestandaardiseerde rekoefeningen voor de vergroting van flexibiliteit van de spieren in de rug, schouder en nek. De oefeningen werden rustig uitgevoerd tot een licht oncomfortabel rekgevoel optrad. De training werd gesuperviseerd door een trainer die zorgde dat de oefeningen correct werden uitgevoerd, totdat de deelnemers dat zelf konden. De deelnemers moesten de set oefeningen 3 tot 7 keer per week uitvoeren.
2. Ergonomische aanpassingen: deze groep mensen kregen een volledige check van de werkplek, met waar nodig aanpassingen aan de stoelhoogte, bureau, zithouding, afstand tussen de ogen en de monitor.
3. Combinatie van oefeningen en aanpassingen: de mensen in deze groep kregen zowel de aanpassingen van de werkplek als de oefeningen.
4. Controlegroep: deze mensen gingen door met hun werk zoals ze altijd al hadden gedaan.

De looptijd van de studie was 6 maanden. De primaire uitkomstmaat was de score op de Cornell Musculoskeletal Disorders Questionnaire (CMDQ) bij baseline en na 2, 4 en 6 maanden.

Resultaten

180 mensen werden geïncludeerd en 142 mensen maakten de hele studie af. Na 6 maanden waren 18 mensen met ontslag van het bedrijf, 5 hadden niet de interventie gehad en 15 mensen uit de controlegroep waren zelf de oefeningen gaan doen. Bij baseline waren er geen verschillen tussen de groepen.
Na 6 maanden waren er significante verbeteringen in de pijnscores voor de nek, linker- en rechterschouder en lage rug in de twee groepen die de oefeningen kregen. Ook tussen de combinatiegroep en de andere twee experimentele groepen waren er significante verschillen in pijnscores voor nek, beide schouders en lage rug. Na 4 tot 6 maanden waren de significante verbeteringen nog steeds te zien bij de groepen die de oefeningen kregen.

Conclusie en opmerkingen

In alle interventie-groepen was er een verbetering te zien ten opzichte van de controlegroep. Voor de lange termijn waren de groepen met positieve resultaten de groepen die de oefeningen deden, al dan niet gecombineerd met werkplek-aanpassingen. De auteurs trekken de voorzichtige conclusie dat werkplek-aanpassingen vooral op korte termijn zinvol zijn om de klachten te verminderen, maar dat daarbij, en daarna, oefeningen nodig zijn voor verdere verbetering.
Vooral het doen van oefeningen lijkt dus belangrijk te zijn in de preventie of behandeling van pijnklachten. In deze studie zijn rekoefeningen gedaan, omdat het eenvoudig toe te passen is, snel te leren en in relatief korte tijd uitgevoerd kan worden. Maar ook andere soorten oefeningen zouden zinvol kunnen zijn, aangepast aan de werkomgeving .