Integratie van Pilates in de fysiotherapeutische praktijk

De integratie van Pilates in de fysiotherapeutische praktijk heeft de afgelopen jaren steeds meer aandacht gekregen. Vooral vanwege de toepassing bij de behandeling van chronische lage rugpijn (CLBP). Er zijn aanwijzingen dat Pilates een waardevolle aanvulling kan zijn op conventionele fysiotherapie. Dat komt doordat Pilates zowel fysieke beperkingen als psychologische factoren die inherent zijn aan chronische pijnsyndromen aan pakt.

Onderzoek toont aan dat het opnemen van Pilates in revalidatieprogramma’s kan leiden tot een significante vermindering van pijn en een verbetering van functionele vaardigheden bij patiënten met CLBP. Een systematische review van Patti et al. (2023) concludeert dat de combinatie van Pilates en fysiotherapie effectiever is dan fysiotherapie alleen (MD = -2,74; p < 0,001). Deze bevinding sluit aan bij het werk van Cruz-Díaz et al. (2018), die betere langetermijnresultaten rapporteerden met betrekking tot pijnvermindering en beperking bij patiënten die een 12 weken durende Pilates-interventie volgden, vergeleken met patiënten die enkel standaard fysiotherapie kregen.

Werkingsmechanismen

De therapeutische werking van Pilates berust op een combinatie van fysieke en psychologische mechanismen. De methode richt zich op core stability, motorische controle en het versterken van de lichaam-geestconnectie. Deze focus kan bijdragen aan het verminderen van psychologische barrières voor herstel, die vaak samenhangen met chronische pijn (Vera-Saura et al., 2024). Mind-body-interventies zijn effectief gebleken bij musculoskeletale aandoeningen, en deelnemers die tijdens Pilates expliciet werden aangestuurd op lichaamsbewustzijn, rapporteerden een grotere verbetering in hun pijnbeleving. Daarnaast verbetert Pilates de proprioceptie en neuromusculaire coördinatie – cruciale factoren in het herstel bij chronische pijn (Kwok et al., 2021).

Pilates beperkt zich niet tot pijnverlichting, maar richt zich tevens op het verbeteren van de algehele functionele capaciteit. Volgens Yu et al. (2023) bevordert Pilates de mobiliteit, het evenwicht en vermindert het het valrisico, met name bij oudere patiënten met CLBP. Het positieve effect van Pilates op indicatoren van kwaliteit van leven onderstreept de holistische benadering van deze methode, waarin zowel fysieke als psychologische aspecten van welzijn worden meegenomen (Franks et al., 2023).

Klinische studies bevestigen dat Pilates effectief is in het verbeteren van de lumbale stabiliteit en de lichaamshouding – factoren die van vitaal belang zijn voor patiënten met CLBP. Zo rapporteren Salahuddin et al. (2024) significante verbeteringen in pijnintensiteit en invaliditeitsindex na op Pilates gebaseerde interventies, vergeleken met traditionele oefenprogramma’s. Ook een gerandomiseerde klinische studie van Dehkordi et al. (2017) laat zien dat Pilates pijn reduceert en de algemene gezondheid verbetert bij mannen met chronische lage rugpijn, wat wijst op de brede toepasbaarheid ervan in diverse patiëntgroepen.

Kritische kanttekeningen

Ondanks deze positieve bevindingen is het belangrijk om enkele kritische kanttekeningen te plaatsen. Sommige systematische reviews laten inconsistenties zien met betrekking tot de effectiviteit van Pilates ten opzichte van andere oefenvormen. Zo stellen Wells et al. (2013) dat Pilates niet per definitie superieur is aan andere therapieën, maar wel degelijk een waardevol onderdeel vormt van een multimodale behandelstrategie voor CLBP. In lijn hiermee benadrukken Ferreira et al. (2020) dat Pilates-oefeningen bijdragen aan een algemene verbetering van pijn, beperking en functionele mobiliteit, en daarmee het belang onderstrepen van integratieve benaderingen binnen de fysiotherapie.

Biopsychosociale model

Pilates belichaamt een geïntegreerde bewegingsfilosofie die goed aansluit bij het biopsychosociale model van fysiotherapie, in het bijzonder bij de behandeling van chronische pijnklachten zoals CLBP. De combinatie van lichamelijke training, mentale focus en gecontroleerde beweging maakt Pilates tot een relevante en onderscheidende behandelmodaliteit binnen de hedendaagse revalidatiepraktijk. Door niet alleen pijn te verminderen, maar ook functionele veerkracht te bevorderen, draagt Pilates bij aan duurzaam herstel en stimuleert het patiënten tot zelfmanagement – een cruciaal aspect bij de aanpak van chronische aandoeningen.

Andere aandoeningen

De integratie van Pilates binnen de fysiotherapeutische praktijk hoeft zich niet te beperken tot chronische lage rugpijn. Steeds meer studies tonen aan dat Pilates ook effectief kan worden ingezet bij andere musculoskeletale en neurologische aandoeningen, zoals nek- en schouderklachten, heupartrose, postoperatieve revalidatie en zelfs bij patiënten met neurologische beperkingen zoals de ziekte van Parkinson of CVA. Door de nadruk op gecontroleerde beweging, spierbalans, ademhaling en lichaamsbewustzijn, biedt Pilates een veilige en aanpasbare trainingsvorm die gemakkelijk kan worden afgestemd op individuele functionele beperkingen. Dit maakt het tot een breed toepasbare interventie binnen revalidatie en preventie, met oog voor zowel fysieke als cognitieve herstelprocessen.

Samenvattend

Samenvattend biedt de integratie van Pilates in de fysiotherapeutische behandeling van chronische lage rugpijn een veelbelovende, evidence-based benadering, waarin innovatieve en klassieke revalidatieprincipes samenkomen. Naarmate het onderzoek zich verder ontwikkelt, wordt het belang van een dynamische, gepersonaliseerde behandelstrategie steeds duidelijker – een strategie die rekening houdt met de unieke behoeften van elke patiënt en gericht is op langdurig herstel.

Foto bij artikel door valentinrussanov / iStock

Literatuur

Cruz‐Díaz, D., Romeu, M., Velasco-González, C., Martínez‐Amat, A., & Hita‐Contreras, F. (2018). The effectiveness of 12 weeks of pilates intervention on disability, pain and kinesiophobia in patients with chronic low back pain: a randomized controlled trial. Clinical Rehabilitation, 32(9), 1249-1257. https://doi.org/10.1177/0269215518768393

Dehkordi, A., Dehghani, A., & Solati, K. (2017). A comparison of the effects of pilates and mckenzie training on pain and general health in men with chronic low back pain: a randomized trial. Indian Journal of Palliative Care, 23(1), 36. https://doi.org/10.4103/0973-1075.197945

Ferreira, M., Catiane, S., Tavares, S., Campos, C., & Fagundes, L. (2020). Comparison of low back mobility and stability exercises from pilates in non-specific low back pain: a randomized controlled trial. Int J Spine Res, 2(1), 023-028. https://doi.org/10.17352/ijsr.000010

Franks, J., Thwaites, C., & Morris, M. (2023). Pilates to improve core muscle activation in chronic low back pain: a systematic review. Healthcare, 11(10), 1404. https://doi.org/10.3390/healthcare11101404
Kwok, B., Lim, J., & Kong, P. (2021). The theoretical framework of the clinical pilates exercise method in managing non-specific chronic low back pain: a narrative review. Biology, 10(11), 1096. https://doi.org/10.3390/biology10111096

Patti, A., Thornton, J., Giustino, V., Drid, P., Paoli, A., Schulz, J., … & Bianco, A. (2023). Effectiveness of pilates exercise on low back pain: a systematic review with meta-analysis. Disability and Rehabilitation, 46(16), 3535-3548. https://doi.org/10.1080/09638288.2023.2251404
Salahuddin, S., Jabbar, W., Tariq, N., Ahmed, M., Shah, M., Fatima, K., … & Aslam, I. (2024). Effects of pilates exercises as a treatment approach in patients with non-specific low back pain. JHRR, 4(1), 1062-1067. https://doi.org/10.61919/jhrr.v4i1.551

Vera-Saura, P., Agudo-Pavón, J., Velázquez-Torres, D., Martín-Alemán, M., León-Morillas, F., Guedes, A., … & Cruz‐Díaz, D. (2024). The importance of mind–body in pilates method in patients with chronic non-specific low back pain—a randomized controlled trial. Journal of Clinical Medicine, 13(16), 4731. https://doi.org/10.3390/jcm13164731

Wells, C., Kolt, G., Marshall, P., Hill, B., & Bialocerkowski, A. (2013). Effectiveness of pilates exercise in treating people with chronic low back pain: a systematic review of systematic reviews. BMC Medical Research Methodology, 13(1). https://doi.org/10.1186/1471-2288-13-7

Yu, Z., Yin, Y., Wang, J., Zhang, X., Cai, H., & Peng, F. (2023). Efficacy of pilates on pain, functional disorders and quality of life in patients with chronic low back pain: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(4), 2850. https://doi.org/10.3390/ijerph20042850