Afhankelijkheid van sport geleid door impliciete attitude

“Exercise dependence” is een term die verwijst naar een soort van sport verslaving – dus danig bezig zijn met sporten en bewegen dat het problematische vormen aanneemt. Het vaststellen of bewegingsgedrag wel of niet gezond is, kan gebeuren door zowel kwantitatieve (duur, intensiteit, frequentie) als gedragsfactoren (belang, dwangmatigheid). Ieder component hiervan kan het risico op een verslaving voorspellen, ook voor bijvoorbeeld eetstoornissen. Er is nog te weinig kennis van de elementen die ertoe leiden dat ‘gewoon’ sportgedrag naar excessief doorslaat. Volgens dual-process theorieën zijn er twee systemen in het denken; impliciet en expliciet. Het eerste opereert automatisch en snel, het tweede werkt langzamer en meer gecontroleerd en reflecterend. Impliciete (automatische) en expliciete (gecontroleerde) processen kunnen van elkaar verschillen in richting, bedoeling en sterkte. Samen vormen ze de uiteindelijke uiting van het gedrag, maar ieder apart kunnen ze wellicht specifieke types van gezondheidsgedrag voorspellen. Het is mogelijk dat de impliciete attitude tegenover sporten leidt tot een mate waarin een afhankelijkheid van sport ontstaat, die werk of privé verstoort of zelf leidt tot een negatieve stemming wanneer er niet gesport kan worden. Het doel van dit onderzoek was om te kijken of er een factor is, waardoor gedifferentieerd kan worden welke mensen een verslaving of afhankelijkheid ontwikkelen. De nieuwe Implicit Association Test (IAT) wordt gebruikt om te kijken of impliciete attitudes een verandering in expliciete attitudes voorspellen en hoe impliciete overtuigingen op de lange termijn sportgedrag beïnvloeden.

Methode

Er deden 74 mensen mee aan het onderzoek die op twee tijdstippen werden getest en tussendoor een dagelijkse rapportage bijhielden. Tussen de twee test momenten zat gemiddeld 30,73 dagen. De deelnemers vulden dagelijks een korte vragenlijst in over hun gedrag ten opzichte van sporten en hun stemming de volgende dag. Bij baseline vulden de participanten de IAT in. Bij begin en na afloop van het onderzoek vulden ze daarnaast ook nog andere vragenlijsten in.

Gemeten werd:

• BMI.
• Het belang van sport: Implicit Association Test  IAT (Greenwald, 1998), waarin automatische associaties worden getest. De IAT vergelijkt de tijd die iemand nodig heeft om stimuli te classificeren wanneer die samen worden getoond (bijvoorbeeld: sporten + belangrijk).
• Sport afhankelijkheid: The Exercise Dependence Questionnaire (EDQ; Ogden, 1997). Een zelf gerapporteerde vragenlijst bestaande uit 8 subschalen: verstoring van sociaal/familie/werk leven, positieve beloning, terugtrekking, gewichtscontrole, inzicht in het probleem, sport om sociale redenen, sport voor gezondheidsredenen en stereotype repetitief gedrag.
• Dagelijks dagboek van sportgedrag.

Resultaten

De participanten sportten gemiddeld op 39% van de dagen gedurende de studie. De gemiddelde intensiteit van 57,7% en de gemiddelde duur was iets meer dan 1 uur.
De mate van sport-afhankelijkheid aan het begin van de studie was voorspellend voor die aan het eind van de studie. Impliciet belang voorspelde de afhankelijkheid aan het eind van de studie, los van de afhankelijkheid aan het begin van de studie. De score op de EDQ  was voorspellend voor het aantal dagen waarop gesport werd. Impliciete attitudes over het belang van sport was sterk voorspellend voor intensiteit.

Opmerkingen samenvatter

Het ontwikkelen van een afhankelijkheid van sport, of sport-verslaving, wordt vooral voorspeld door impliciete attitude ten aanzien van sport en eerdere sport-afhankelijkheid. Dit is in lijn met eerder verschenen literatuur. Volgens de auteurs wordt met name de intensiteit meer geleid door impliciete attitudes omdat de beslissing om de intensiteit op te voeren snel en bijna automatisch plaatsvindt. Frequentie wordt meer geleid door expliciete attitude, aangezien dit een wat langzamer, bewuster proces is. Door deze twee manieren van denken apart te analyseren geeft dit handvatten voor een gerichte interventie. Bij patiënten die overmatig sporten moet dus het impliciete belang van sporten worden aangepakt en niet zozeer de expliciete attitude.