Feldenkrais oefeningen als aanvulling op kracht- en lenigheidstraining

In dit artikel beschrijven de onderzoekers de ervaringen van 13 vrouwen met chronische aspecifieke nek/schouder pijnen ten aanzien van deelname aan een korte Feldenkrais cursus. Feldenkrais is een bewegingspedagogiek ontworpen om het bewegend functioneren in het dagelijks leven, werk en recreatie te verbeteren. Dit wordt bereik via bewustwording van gewoonte bewegingen en het vinden van alternatieve wijzen van bewegen. Er zijn weliswaar onderzoeken die de effectiviteit aantonen op diverse gebieden, maar de kwaliteit is niet optimaal. Een onderzoek laat zien dat vrouwelijke arbeiders met nek-schouder pijnen  meer vooruitgaan met Feldenkrais dan met fysiotherapie of geen behandeling (Lundblad, e a. 1999). In een ander onderzoek naar pijnklachten aan het bewegingsapparaat bleek zowel Feldenkrais als Body Awarenness Therapy (BAT) het beter te doen dan ‘standaard’ fysiotherapie. De huidige studie wil inzicht geven in de subjectieve ervaringen van deelnemers aan een Feldenkrais cursus.

Methode

Het betrof een kwalitatief design waarbij logboek aantekeningen van cursisten en interviews geanalyseerd werden. Direct na elke Feldenkrais les maakten de deelnemers aantekeningen over hun gedachten en ervaringen in een logboek. De interviews werden 4-6 zes maanden na het beëindigen van de Feldenkrais lessen afgenomen. De Feldenkrais cursus bestond uit 10 lessen van 90 minuten in een periode van 6-7- weken. De meeste deelnemers hadden naast de pijnklachten ook stressgerelateerde problematiek.
De logboeken werden als eerste geanalyseerd om daar thema’s uit te halen voor het interview. Via de methodiek van ‘grounded theory’ werden de interviews geanalyseerd door de onderzoekers.

Resultaat

Uit de analyses van de gegevens kwam één hoofd categorie naar voren en twee subcategorieën.
Hoofdcategorie: Feldenkrais is weldadig, maar moeilijk. Men realiseert zich beter de relatie tussen lichaam en psyche. Men voelt zich voor een deel afhankelijk van de leider voor het doen van de soms complexe oefeningen. Aan de andere kant heeft men het gevoel dat men door de cursus minder afhankelijk wordt van de gezondheidszorg.
Subcategorie 1: meer rechtop zonder inspanningen. Deze ervaringen zijn te vangen onder drie kenmerken:

• Zelfstandig staan: beter balans, meer symmetrisch, rechtere rug,
• Bevrijding: afname van spierspanning en gespannen ademhaling, minder pijn (soms meer door de oefening), rust en kalm gevoel, rustiger lopen, beter slapen en meer energie.
• Vermogen zonder pijn te bewegen: betere controle over spierspanning, pijnvrije vormen van bewegen ontdekken.

Subcategorie 2 meer ruimte voor mijzelf. Het betreft hier ervaren gedragsveranderingen. Deze ervaringen zijn te vangen onder drie kenmerken:

• Toegenomen lichaambewustwording: men ontdekt bijvoorbeeld dat men de adem vaak gespannen vast zet en leert dit na te laten, men voelt zich meer aanwezig in het lichaam Voor de lessen dacht men vaak dat men niet aan het lichamelijk ongemak moest denken om minder last te hebben, na de lessen begrijpt men dat een zekere mate van aandacht en reflectie over het lichaamgevoel juist gunstig is.
• Herwonnen bewegingsvermogen: door de lessen ontdekt men weer bewegingswijzen die men al langere tijd verloren was. Ook nieuwe vormen van meer pijnvrij bewegen werden gevonden.
• Geen opofferingen meer. Men leerde beter naar het lichaam te luisteren, minder sterk over grenzen te gaan, en vaker wat hulp te vragen indien dit nodig was, men nam meer kleine pauzes en rustmomenten.

Opmerkingen samenvatter

Dit kwalitatieve onderzoek toont dat Feldenkrais cursus op diverse gebieden weldadig is voor patiënten met chronische nek-schouder pijnen. De Feldenkrais methode verschilt wezenlijk van de gangbare krachttraining en mobiliseren oefeningen. De Feldenkrais methode kan deze oefeningen aanvullen omdat ze een kompleet andere vorm en doel hebben. Feldenkrais oefeningen zijn rustiger, doen een groot appel op de ervaren coördinatie en bevorderen door de nadruk op lichaamsbewustwordingen interne zelfregulatie van de pijnpatiënt. ‘Luisteren naar je lichaam’ is bij Feldenkrais geen loze uitspraak, maar wordt daar nadrukkelijk binnen houding en bewegen vorm gegeven.