Creatieve dans effectiever dan repetitieve dans bij fibromyalgie

Creatieve dansinterventies lijken effectiever te zijn dan repetitieve dansvormen bij het verminderen van pijn en de impact van fibromyalgie. Dans als therapie kan bijdragen aan een betere kwaliteit van leven bij patiënten met deze chronische aandoening. Deze bevindingen onderstrepen het belang van bewegingsinterventies met een creatief component voor fysiotherapeuten die werken met fibromyalgiepatiënten.

Deze systematische review en meta-analyse, is uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit van Extremadura en de Rey Juan Carlos Universiteit in Spanje. Het staat gepubliceerd in het tijdschrift Complementary Therapies in Clinical Practice in 2022. Het artikel analyseert het effect van dansgebaseerde interventies op pijn, ziekte-impact en kwaliteit van leven bij mensen met fibromyalgie. Hierbij wordt een vergelijking gemaakt tussen creatieve en repetitieve dansvormen.

Waarom is dit onderzoek relevant voor fysiotherapeuten?

Fibromyalgie (FM) is een chronisch pijnsyndroom dat wereldwijd naar schatting 2,7% van de bevolking treft, vooral vrouwen boven de 50 jaar. Patiënten ervaren naast chronische pijn ook symptomen zoals vermoeidheid, slaapstoornissen, cognitieve beperkingen en psychologische klachten, waaronder angst en depressie. De multidimensionale aard van deze aandoening maakt een biopsychosociale benadering noodzakelijk.

Lichamelijke activiteit is een van de meest effectieve niet-farmacologische interventies bij fibromyalgie. Dans is een vorm van fysieke activiteit die niet alleen motorische coördinatie, maar ook cognitieve en emotionele processen stimuleert. De vraag is echter welke vorm van danstherapie het meest effectief is: een gestructureerde, repetitieve dans of een meer creatieve, expressieve benadering?

Voor fysiotherapeuten is het van belang te weten hoe verschillende dansinterventies bijdragen aan pijnvermindering en verbetering van het algehele welzijn bij FM-patiënten. Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten voor het inzetten van creatieve bewegingsvormen in de praktijk.

Onderzoeksmethode

De onderzoekers voerden een systematische review en meta-analyse uit volgens de PRISMA-richtlijnen. Ze doorzochten meerdere databases (Cochrane Library, PubMed, Google Scholar, Web of Science, Embase en Scopus) om relevante klinische en gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken te identificeren. Studies werden opgenomen als ze voldeden aan de volgende criteria:

• Deelnemers waren gediagnosticeerd met fibromyalgie.
• Er was een interventie met dansbewegingen (creatief of repetitief).
• Er was een controlegroep.
• De studie evalueerde de impact van de ziekte, pijn of kwaliteit van leven..
• Het betrof een klinische of gerandomiseerde gecontroleerde trial.

Vijftien studies voldeden aan deze inclusiecriteria. De methodologische kwaliteit van de studies werd beoordeeld met de Cochrane Collaboration’s tool. Het GRADE-systeem werd gebruikt om de bewijskracht te bepalen.

Belangrijkste resultaten

Uit de meta-analyse bleek dat dansinterventies een significante verbetering teweegbrachten in de impact van fibromyalgie (standaard gemiddelde verschil -0,69), pijnvermindering (-0,70) en kwaliteit van leven (+0,43). Belangrijk was dat de effecten groter waren wanneer de dansvorm een creatief element bevatte.

1. Vermindering van pijn

Dansgebaseerde interventies resulteerden in een significante vermindering van pijnscores. Vooral creatieve dansvormen, zoals biodanza, danstherapie en bellydance, lieten een grotere pijnvermindering zien dan repetitieve dansvormen zoals aerobics of Zumba. De reden hiervoor zou kunnen liggen in de verhoogde emotionele expressie en sociale interactie die creatieve dans stimuleert.

2. Vermindering van de impact van fibromyalgie

De Fibromyalgia Impact Questionnaire (FIQ) werd gebruikt om te meten hoe sterk fibromyalgie het dagelijks functioneren beïnvloedde. Hieruit bleek dat creatieve dansvormen een grotere impactreductie gaven dan repetitieve dansvormen. Dit kan te maken hebben met het feit dat creatieve dans niet alleen fysieke activiteit stimuleert, maar ook cognitieve en sociale componenten omvat.

3. Verbetering van de kwaliteit van leven

De meta-analyse liet zien dat zowel repetitieve als creatieve dansvormen een positieve invloed hadden op de kwaliteit van leven. Echter, door de geringe hoeveelheid data op dit gebied, moet dit resultaat met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

Werkingsmechanisme: waarom is creatieve dans effectiever?

Het verschil in effectiviteit tussen creatieve en repetitieve dans zou kunnen worden verklaard door de neurobiologische en psychosociale effecten van creativiteit en emotionele expressie:

1. Neuroplasticiteit: Creatieve dans vereist het aanleren van nieuwe bewegingen en het combineren van ritmische coördinatie met emotionele expressie. Dit stimuleert neuroplasticiteit en activeert hersengebieden die betrokken zijn bij pijnregulatie.
2. Psychosociale effecten: Creatieve dansvormen bevorderen sociale interactie, emotionele expressie en zelfbewustzijn, wat kan bijdragen aan een betere copingstrategie voor chronische pijn.
3. Stressregulatie: Dans verlaagt de cortisolspiegels en verhoogt de afgifte van endorfines, serotonine en oxytocine, wat stress en pijnperceptie vermindert.

Implicaties voor de fysiotherapeutische praktijk

Voor fysiotherapeuten die werken met fibromyalgiepatiënten biedt dit onderzoek een aantal belangrijke aanwijzingen:

1. Overweeg creatieve dansinterventies in plaats van enkel repetitieve bewegingsoefeningen. Dit kan variëren van danstherapieën zoals biodanza of bellydance tot meer geïndividualiseerde, expressieve bewegingsvormen.
2. Integreer creatieve elementen in bestaande oefenprogramma’s. Zelfs wanneer gebruik wordt gemaakt van traditionele oefenvormen, kan het toevoegen van muziek, improvisatie of expressieve bewegingen het effect versterken.
3. Bevorder een biopsychosociale benadering van fibromyalgiebehandeling. Dans stimuleert niet alleen fysieke activiteit, maar ook emotionele verwerking en sociale interactie.
4. Pas dansinterventies aan per individu. Aangezien fibromyalgie zich bij iedere patiënt anders manifesteert, is het belangrijk om de intensiteit, duur en soort bewegingen aan te passen aan de individuele mogelijkheden.

Conclusie

Deze systematische review en meta-analyse tonen aan dat dans een effectieve niet-farmacologische interventie is bij fibromyalgie, waarbij creatieve dansvormen superieur lijken aan repetitieve vormen in het verminderen van pijn en het verbeteren van de kwaliteit van leven. De resultaten suggereren dat fysiotherapeuten creatieve danstechnieken kunnen overwegen als aanvulling op hun bestaande behandelmethoden. Verdere studies zijn nodig om deze bevindingen te bevestigen en te verfijnen.

Bron: Murillo-Garcia, A., Adsuar, J. C., Villafaina, S., Collado-Mateo, D., & Gusi, N. (2022). Creative versus repetitive dance therapies to reduce the impact of fibromyalgia and pain: A systematic review and meta-analysis. Complementary Therapies in Clinical Practice, 47, 101577. https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2022.101577