Voorspellers voor succesvolle fysiotherapie bij tinnitus

Tinnitus komt voor bij 10-15% van de volwassenen en wordt door ruim 1,5% van de mensen als zeer verstorend ervaren. Het is een subjectieve aandoening, aangezien het alleen wordt ervaren door de patiënt. Tinnitus is gerelateerd aan gehoorverlies of een geluidstrauma, waarbij cochleaire afwijkingen de primaire bron zijn en neurale veranderingen in het centrale auditieve systeem de tinnitus in stand houden.
Een oorzaak van tinnitus kan ook gerelateerd zijn aan het somatische systeem van de cervicale wervelkolom. In dat geval spreken we van cervicogene somatische tinnitus (CST). De fysiologische verklaring voor CST komt uit dierstudies, waarin verbindingen zijn gevonden tussen het cervicale somatosensorische systeem en de cochleaire nuceli. Cervicale somatosensorische informatie wordt doorgestuurd naar het brein door afferente vezels, waarvan de cellichamen in de dorsale wortelganglia of de trigeminale ganglia zitten. Enkele van deze vezels projecteren ook naar het centrale auditorische systeem. Hierdoor kan het somatosensorische systeem het auditorische systeem beïnvloeden, en dus ook de intensiteit en het karakter van de tinnitus.
Er zijn nog geen specifieke diagnostische criteria voor CST. Momenteel worden de criteria van Sanchez et al (2011) gebruikt en wordt de diagnose somatische tinnitus gesteld als er tenminste één van de volgende criteria aanwezig is:

• Evidente voorgeschiedenis van hoofd- of nektrauma.
• Tinnitus associatie bij sommige manipulaties van tanden, kaak of cervicale wervelkolom.
• Terugkerende episode van pijn in hoofd, nek of schoudergordel.
• Tijdelijke gelijktijdige verergeringen van zowel pijn als tinnitus.
• Toename van tinnitus tijdens inadequate houdingen tijdens rust, lopen, werken of slapen.
• Intense periodes van tandenknarsen tijdens dag of nacht.

Eerder onderzoek heeft aangetoond dat cervicogene somatische tinnitus (CST) voorkomt bij 36-43% van de populatie met tinnitus en dat fysiotherapie hier kan helpen. Mensen met CST hebben vooral een beperkte cervicale rotatie, pijn provocatie gedurende gecombineerde extensie-lateroflexie-rotatie van de CWK of gevoelige triggerpoints bij de aanwezigheid van een positieve score op de Neck Bournemouth Questionnaire (NBQ; Michiels 2015). Het doel van deze studie was om prognostische indicatoren te onderzoeken die een positieve uitkomst na multimodale cervicale fysiotherapie kan voorspellen bij mensen met cervicogene somatische tinnitus.

Methode

Patiënten met matige tot ernstige niet-fluctuerende subjectieve tinnitus werden geïncludeerd. De klachten moesten de voorgaande 3 maanden stabiel zijn geweest en er moest sprake zijn van nekklachten. De ernst van de tinnitus werd gemeten met de Tinnitus Functional Index (TFI, Meikle 2012); een score tussen 25 en 90 werd beschouwd als matig tot ernstig. Nekklachten werden gemeten met de NBQ (Bolton 2002), waarbij een score van meer dan 14 punten significant was. Mensen met andere onderliggende aandoeningen of die in de voorgaande 2 maanden fysiotherapie voor de nekklachten hadden gehad werden geëxcludeerd.
De interventie was een multimodale fysiotherapeutische behandeling voor de cervicale wervelkolom, met daarin manuele mobilisaties, oefentherapie en huiswerkoefeningen. Het behandelprotocol bevatte 12 gestandaardiseerde fysiotherapiesessies gedurende 6 weken. De therapeuten waren vrij om de therapie aan te passen aan de situatie van de patiënt. Spinale manipulaties waren niet toegestaan.
De Tinnitus Functional Index werd gebruik om de mate van tinnitus vast te stellen op acht domeinen:

• Onaangenaamheid van de tinnitus.
• Verminderd gevoel van controle.
• Cognitieve verstoringen
• Slaap verstoringen.
• Auditore moeilijkheden toegeschreven aan de tinnitus.
• Verstoringen in ontspanning.
• Vermindering van kwaliteit van leven.
• Emotionele stress of onrust.

Aanvullend werd de Neck Bournemouth Questionnaire (NBQ; Bolton 2002) voor de mate van nekklachten afgenomen en het globaal bereikt effect (GPE) geregistreerd.

Resultaten

In totaal waren er 38 mensen die de fysiotherapie van begin tot eind volgden en ook beschikbaar waren voor follow up. Alle patiënten hadden ernstige tinnitus bij baseline. In 49% van de studiepopulatie was er een direct verband tussen de ernst van de nekklachten en de ernst van de tinnitus. Na 6 weken follow-up was bij deze groep de score op de TFI significant lager dan bij baseline. Direct na de behandelperiode waren TFI-scores in deze groep lager dan in de groep waarbij de tinnitusklachten niet samenhingen met nekklachten. Voor de nekgerelateerde klachten waren geen significante verschillen tussen de twee groepen na de interventieperiode.
53% van de deelnemers ervaarden een substantiële verbetering van de tinnitus direct na de 6-weekse behandelperiode. Dit effect bleef na nog 6 weken follow-up bij 24%.
Een voorspellende factor voor succesvolle fysiotherapie was de covariatie van tinnitus en nekklachten. Een andere voorspeller voor succesvolle fysiotherapie was tinnitus met lage toon in combinatie met een toename van de tinnitus tijdens inadequate houdingen.

Conclusie en opmerkingen

Bij één op de vier deelnemers waren de tinnitusklachten na 6 weken follow-up nog steeds substantieel minder dan voor de behandelperiode. Dit is een relatief hoog percentage, gezien de chroniciteit en het geringe effect van behandelingen bij tinnitus in deze groep mensen. De groep die het meest profiteerde van fysiotherapeutische behandelingen waren mensen die een lage toon hoorden, samenhang met nekklachten en toename van de tinnitus tijdens inadequate houdingen van de cervicale wervelkolom.