Posttraumatische stressstoornis beïnvloedt respiratoire symptomen

Psychische aandoeningen hebben grote gevolgen voor de fysieke gezondheid. Wanneer mentale en fysieke stoornissen samengaan is er sprake van een slechtere therapietrouw, hoger gebruik van de gezondheidszorg en minder goede functionele uitkomsten. Posttraumatische stressstoornis (PTSS) gaat bijvoorbeeld vaak samen met respiratoire aandoeningen. Longitudinale studies laten zien dat symptomen van posttraumatische stressstoornis significante risicofactoren zijn voor de start en de chroniciteit van respiratoire symptomen. Hoewel deze associatie vaak wordt gevonden, is er nog weinig bekend over het onderliggende mechanismen.

Er zijn een aantal factoren die mogelijk een rol kunnen spelen. Ten eerste is slaap belangrijke factor bij fysieke en mentale gezondheid. Slaap heeft verschillende functies zoals het herstel van cellen en consolidatie van het geheugen. Een verstoorde slaap is een veelvoorkomende consequentie van psychische trauma’s. Slaapstoornissen, of insomnia, komen vaak voor bij mensen met respiratoire aandoeningen. Mogelijk komt dit omdat de verstoring van de slaap de pro-inflammatoire genexpressie vergroot en het risico op systemische ontstekingen verhoogt. Ten tweede kunnen ook metabole risicofactoren meespelen, zoals obesitas en verhoogde cholesterol- en triglyceridenlevels. Uit onderzoeken blijkt dat een posttraumatische stressstoornis ook geassocieerd is met verhoogde lipidenprofiel en obesitas, door een mogelijke verstoring van het norepinefrine-sympathisch systeem. Daarbij heeft een posttraumatische stressstoornis een negatieve invloed op gezondheidsgedrag zoals fysieke activiteit, wat vervolgens weer het metabole risico verhoogt. Obesitas en metabole dysregulatie hebben een negatief effect op de pulmonaire fysiologie. Ten derde speelt stress een belangrijke rol bij zowel een posttraumatische stressstoornis als bij respiratoire aandoeningen. Niet alleen grote life-events zijn belangrijke bronnen van stress, maar juist de kleine dagelijkse stressoren dragen bij aan een verslechtering van mentale en fysieke gezondheid. Deze kleine stressoren komen veel vaker voor dan grote gebeurtenissen en kunnen een aanhoudend gevoel van stress veroorzaken. Deze aanhoudende stress kan weer bijdragen aan een verhoogd risico op ontstekingen en vervolgens respiratoire symptomen. Daarbij kunnen de bovengenoemde drie factoren ook elkaar weer beïnvloeden. Het slaappatroon heeft bijvoorbeeld invloed op het activiteitenniveau en de mate van stress, terwijl stress ook het slaappatroon weer negatief beïnvloedt.

Het doel van deze studie was de om de gezondheidsgerelateerde mechanismen te testen die ten grondslag liggen aan de associatie tussen een posttraumatische stressstoornis en respiratoire aandoeningen. Specifieker richt deze studie zich op vier domeinen: slaap, metabole processen, fysieke activiteit en stress.

Methode

Deelnemers werden gerekruteerd uit de WTC Health and Personality study; een Amerikaanse studie die mensen onderzoekt die betrokken waren bij de aanslag op het World Trade Center op 9/11. De deelnemers werden 2 weken lang gevolgd.

De symptomen van posttraumatische stressstoornis werden gemeten tijdens het eerste bezoek met de posttraumatische stressstoornis checklist voor DSM-V. Deze lijst bestaat uit 20 items die mensen moeten scoren op een 5 puntsschaal, betreffende de ernst van de posttraumatische stressstoornis symptomen in de afgelopen maand in reactie op een stressvolle ervaring. Respiratoire symptomen werden gedurende 2 weken vastgelegd. Vijf symptomen werden geregistreerd: ademtekort, drukkend gevoel op de borst, piepend geluid, hoesten en algehele problemen met ademhaling. Participanten scoorde de ernst van ieder symptoom van 1 tot 5. Daarnaast gebruikten alle participanten iedere dag een spirometer. Ze moesten maximaal inademen en vervolgens zo hard mogelijk uitademen totdat na 6 seconden een piepje klonk.
Slaap werd gemeten door middel van de Modified Insomnia Severity Index. Deze lijst bestaat uit 7 zelfgerapporteerde items over de perceptie van de slaap, waaronder het inslapen, het doorslapen en of het onrust bij de participant veroorzaakte. Ook op deze lijst gaven de deelnemers hun score aan op een vijfpuntsschaal. Het slaappatroon werd iedere dag vastgelegd door een slaapdagboek. Participanten schreven iedere dag op hoe laat ze in slaap vielen, hoe vaak ze ’s nachts wakker werden en hoe laat ze uiteindelijk wakker waren. Tot slot rapporteerde ze de kwaliteit van hun slaap op een schaal van 1 tot 5.
BMI werd berekend en daarnaast werden via bloed metingen LDL cholesterol, HDL cholesterol en triglyceriden gemeten. Activiteit werd vastgelegd met de ActiGraph accelerometer. Om stress vast te leggen vulden de deelnemers een vragenlijst over de afgelopen dag. In deze lijst stonden onder meer vragen over problemen met werk, in huis , met vervoer, financiele issues en conflicten. Deze items zijn afkomstig uit de Daily Stress Checklist (Almeida 2002) – een korte vragenlijst over er dagelijkse stressoren- gecombineerd met items van de Daily Inventory Of Stressful Events (Bolger 1989).

Resultaten

Er werden 452 mensen geïncludeerd. De gemiddelde leeftijd was 55 jaar. Mediaan van de spirometrie meting was met 0,84 op de ondergrens van de normale range (0,80). Dit laat zien dat respiratoire problemen relatief veel voorkwamen bij de participanten. Het LDL-cholesterol was gemiddeld verhoogd vergeleken met de aanbevolen niveaus, HDL en triglyceriden zaten gemiddeld dichtbij de normale aanbevolen waarde. BMI was relatief hoog met een mediaan van 31,4. Een BMI-waarde boven de 30 wordt geclassificeerd als obesitas.
Symptomen van een posttraumatische stressstoornis waren sterk geassocieerd met respiratoire klachten en hoewel de correlatie met longfunctie (gemeten als FEV1) niet heel sterk was, was het wel significant.
De associatie tussen een posttraumatische stressstoornis en zelfgerapporteerde respiratoire symptomen werden deels verklaard door dagelijkse stressoren, lagere slaapkwaliteit en verminderde activiteit. De associatie tussen posttraumatische stressstoornis symptomen en longfunctie werd verklaard door insomnia en lage activiteit.

Conclusie en opmerkingen

In deze studie naar de mechanismen achter de relatie tussen een posttraumatische stressstoornis en respiratoire problemen vinden de onderzoekers dat slaapstoornissen, fysieke inactiviteit en dagelijkse stressoren onafhankelijk van elkaar deze relatie beïnvloeden. Deels kan dit verklaard worden door gezondheidsgerelateerd gedrag. De auteurs suggereren dat het aanpakken van deze drie factoren kan helpen bij de preventie en interventie bij patiënten met een posttraumatische stressstoornis. Slaapstoornissen kunnen bijvoorbeeld behandeld worden met cognitieve gedragstherapie, fysieke activiteit kan aangeboden worden via oefenprogramma’s bij een fysiotherapeut en leefstijlinterventies of bijvoorbeeld tai-chi of yoga stress management kan bestaan uit ontspanningsoefeningen cognitieve gedragstherapie, trainingen gericht op probleem oplossen, assertiviteit en time-management. Bijkomend voordeel noemen de auteurs dat patiënten mogelijk eerder bereid zijn tot interventies op dit gebied dan op de mentale gezondheid. Bovendien tonen eerdere onderzoeken aan dat interventies op deze factoren posttraumatische stressstoornis symptomen verminderen.