Kent de fysiotherapeut de persoonlijkheid van zijn chronische pijnpatiënt?

De persoonlijkheid van de patiënt is een factor die er toe doet binnen het gezondheidsdomein. Bepaalde persoonlijkheidstrekken zijn geassocieerd met meer fysiek en/of mentale gezondheid terwijl andere persoonlijkheidstrekken geassocieerd zijn met meer een verhoogde kans op fysieke- en/of mentale aandoeningen. Neem het bekende Five Factor Model van persoonlijkheid, ook wel de big-five genoemd. Het model is makkelijk te onthouden met het acroniem OCEAN. Het gaat dan om de persoonlijkheidstrekken:

O = Openstaan (voor ervaringen).
C = Consciëntieusheid (nauwgezetheid).
E = Extraversie.
A = Aangenaamheid.
N = Neuroticisme.

Vooral neuroticisme, extraversie en consciëntieusheid hebben een relatie met welbevinden en gezondheid.

• Neuroticisme: mensen die hoog scoren op neuroticisme rapporteren een lagere subjectief ervaren gezondheid en hebben vaker een mentaal gezondheidsprobleem zoals een angststoornis of depressie.
• Extraversie: mensen die hoog scoren op extraversie rapporten juist een betere mentale gezondheid en ook een beter fysiek- en sociaal functioneren.
• Consciëntieusheid: mensen die hoog scoren op consciëntieusheid scoren doorgans hoger op fysiek functioneren en leven misschien ook langer.

Het vreemde is dat deze relaties nog niet overtuigend zijn aangetoond binnen een chronische pijnsetting. Voor een belangrijk deel heeft dat volgens de auteur van dit artikel te maken met methodologische tekortkomingen zoals te weinig onderzoeks power (kleine onderzoekspopulaties) en verkeerde analyse technieken.

Methode

De auteurs betrokken in hun onderzoek een grote groep chronische pijn patiënten (n=495) binnen een derdelijns pijnkliniek. Het overgrote deel van deze patiënten hadden meer dan drie maanden last van musculoskeletale pijnen. Gemiddelde duur van de chronische pijn was 7 jaar. De persoonlijkheid werd gemeten met de verkorte vorm van de NEO-Five-Factor-Inventory. Gezondheid werd opgemeten met de SF-36. De huidige pijn-intensiteit werd opgemeten met een NRS-pijn.

Resultaten

In essentie worden de relaties tussen persoonlijkheid en gezondheid nu wel gereproduceerd in deze chronische pijnpopulatie.

• Neuroticisme is negatief gecorreleerd met gerapporteerde fysieke en mentale gezondheid, vitaliteit en sociaal functioneren. Ook al controleert men voor leeftijd, geslacht en pijn intensiteit. De negatieve relatie neuroticisme en gezondheid verloopt waarschijnlijk via negatieve interpretaties rond de pijn, en risicovol gedrag als roken en alcoholgebruik.
• Extraversie was positief geassocieerd met mentale gezondheid (ondanks pijn!). Dat is niet vreemd omdat extraverte mensen doorgaans fysiek actiever zijn en men meer sociale activiteiten opzoekt. Dit laatste zorgt er mede voor dat ze ondanks de pijn relatief goed functioneren. Sociale steun is immers een belangrijke variabele bij gezondheid.
• Consciëntieusheid correleerde positief met zowel fysieke- als mentale gezondheid bij chronische pijn patiënten. Ook deze bevinding is niet vreemd omdat mensen die hoog scoren op consciëntieusheid doelgerichter zijn en een beter doorzettingsvermogen of zelfdiscipline hebben. Dit zijn belangrijke vermogens als het gaat om zelfregulatie en dus ook bij coping met pijn.

Conform eerder onderzoek in de algemene populatie werd er voor openheid en aangenaamheid bij deze groep chronische pijn patiënten geen overtuigende relatie gevonden met fysieke- of mentale gezondheid.

Opmerking samenvatter

Fysiotherapeuten hebben waarschijnlijk in hun dagelijkse praktijk al gemerkt dat patiënten erg verschillend functioneren bij chronische pijn. Patiënten die wat neigen tot zenuwachtigheid of emotionele labiliteit (neuroticisme), relatief introvert zijn en laag scoren op nauwgezetheid (consciëntieusheid) zijn slechter af bij chronische pijn dan patiënten die gekenmerkt worden door het tegendeel. Persoonlijkheid verander je niet zomaar, zeker niet de big-five factoren, maar fysiotherapeuten hebben hiermee een extra verklaringsmodel waarom het met bepaalde patiënten moeizamer verloopt bij de behandeling van chronische pijn dan andere patiënten.