Groeikansen voor de dansante fysiotherapeut

Met dansant bewegen kan de fysieke activiteit en het functionele vermogen van ouderen verbeterd worden. Bovendien wordt het valrisico verminderd. Fysiotherapeuten kunnen elementen van dansant bewegen inzetten om fysiotherapeutische doelstellingen te halen. Als de fysiotherapeut dans elementen in de behandeling invoert of bijvoorbeeld een beweeggroep start voor patiënten met Parkinson, artrose of reuma, dan moeten de dansante elementen natuurlijk goed afgestemd zijn op de beperkingen van de patiënt en de fysiotherapeutische doelstellingen die men voor ogen heeft.

De fysiotherapeut als expert in bewegen

Dat fysiotherapeuten experts in bewegen zijn is zeker waar, maar ook een te brede definitie. Fysiotherapeuten zijn experts in het analyseren en behandelen van de problematiek rond functioneel bewegen. Deze expertise maakt dat de fysiotherapeut een geschikte professional is om dansante elementen in te voeren binnen zijn  behandel context. Als geen ander kan een fysiotherapeut de belastbaarheid, stoornissen en beperkingen van de patiënt inschatten en via klinisch redeneren keuzes maken over welke dansante elementen ingezet kunnen worden.

Dansant bewegen afstemmen op de patiënt

Interessant is dat gangbare danstraining vaak erg aanbod gericht. De dans instructrice doet de dansbewegingen in de groep voor en de deelnemer moet maar zien of die het kan volgen. Soms volgt een tip of aanwijzing maar die is vaak niet individu specifiek. Daar komt nog bij dat de intensiteit van het bewegen, de snelheid en de mobiliteit die gevraagd wordt, vaak erg hoog ligt. Zelfs in een beginnersgroep. Hoe anders kan een fysiotherapeut dit benaderen. Allereerst zal de fysiotherapeut de intensiteit en de gevraagde dansbeweging nauwkeurig afstemmen op de patiënt. Bovendien zal een dansante fysiotherapeut de bewegingssequenties korter houden. Het gaat immers niet om het aanleren van een gehele dans of choreografie. Het gaat vooral om de kwaliteit en de diversiteit in bewegen, in combinatie met plezierig en gemakkelijk bewegen. Vaak betreffen het korte zich herhalende dansante bewegingen met als doel, binnen het haalbare van de patiënt, zijn grenzen te verleggen. Een fysiotherapeut zal vanuit zijn expertise nauwkeurig kijken naar de uitvoering van een dansante beweging en vervolgens aanwijzingen geven zodat deze bewegingen vanuit fysiotherapeutisch oogpunt veilig en bovenal effectief zijn om de beoogde doelstelling in coördinatie, kracht, mobiliteit, snelheid of evenwicht, en pijn en ontspannen te bereiken.

Improvisatie

Een belangrijk ander punt is dat bij danslessen er niet altijd ruimte is voor improvisatie. Dat laatste is vanuit fysiotherapeutisch oogpunt erg jammer. Daar waar de dansles feitelijk erg extern gericht aangeboden wordt en de patiënt zich in een bewegingsstructuur moet persen, kan bij een improvisatie de patiënt zichzelf als vertrekpunt nemen. De patiënt wordt daarbij enerzijds aangemoedigd om functioneel-expressief te bewegen binnen de eigen grenzen en aansluitend bij de eigen persoonlijke stijl, maar tegelijkertijd aangemoedigd iets te leren van het aangeboden thema, de dansante fysiotherapeut of mede patiënten.

Lichaamsbewustzijn

Bij het invoeren van dansante elementen binnen de fysiotherapie is het belangrijk om de principes van ‘somatics’ in de benadering te betrekken. Somatics is een bewustwordings benadering die niet gebruik maakt van specifieke vooraf gedefinieerde dansbewegingen. Somatics legt de focus op:

• een gecoördineerde ademhaling,
• proactief bewust zijn van posturele gewoonten,
• inzicht in het zelf binnen een ruimtelijke omgeving en zwaartekrachtsveld,
• het ontwikkelen van een helder besef van lichaamsbewustzijn in het dagelijks leven.

Dit uit zich uiteindelijk in beter gecoördineerd bewegen, meer functioneel en expressief aangepast,  en met meer bewustzijn van zichzelf al bewegend in de ruimte.

Bewegingspalet vergroten

Door gaandeweg de bewegingsuitnodiging uit te breiden wat betreft bewegingsrange, richting, of bijvoorbeeld snelheid of zelfs expressiviteit kan ook het bewegingsrepertoire verder uitgebreid worden. Bewegingen worden ook met meer gemak en bewegingsplezier uitgevoerd. Laat daarbij de patiënt vooral zelf ontdekken. Dus als het fysiotherapeutisch bewegen op muziek start onderbreek de patiënt dan niet te snel en niet te vaak. Patiënten hebben tijd voor onderzoeken, verfijning en integratie nodig. Dit is overigens ook iets wat bij gangbare danstraining weleens gemist wordt, men gaat vrij snel over naar een nieuwe beweging. Als de patiënt de ruimte en tijd krijgt kan de patiënt tijdens het dansante bewegen reflecteren op zijn bewegen met als criteria bewegingsvariabiliteit, gemak, bewegingsplezier, bewegingsfunctionaliteit en bewegingsexpressie.

Indicaties en kansen binnen de fysiotherapie

Danste fysiotherapie wordt in eerste instantie geassocieerd met het inzetten van dans bij Parkinson patiënten. Dat blijk een goede keuze, maar is te bepekt. Ook andere neurologische patiënten kunnen profiteren zoals patiënten met MS of CVA. Ook bij musculoskeletale pijn kunnen dansante elementen ingevoerd worden. Dat kan bijvoorbeeld bij artrose of reuma patiënten. Er zijn echter ook goede mogelijkheden bij chronische pijn of stress gerelateerde problematiek. Dansant bewegen heeft namelijk niet alleen gunstige effecten op perifeer niveau maar ook op centraal corticaal niveau.
Het is waar, men moet er als traditioneel fysiotherapeut wat lef voor hebben om dansant bewegen één-op-één in te zetten of bewegingsgroepen te starten met dansante fysiotherapie. Maar het kan! Moet je zelf als fysiotherapeut veel danstalent hebben? Nee, misschien geldt zelfs het integendeel. We willen de patiënt niet leren dansen, maar dans inzetten binnen het kader van het oprekken van de eigen fysieke beperkingen. Een dansante fysiotherapeut die zelf ook een gemiddeld mens is zal dus ook zijn beperkingen hebben en tonen. Juist dat maakt het bewegen voor de patiënt minder normatief. Binnen PsychFysio opleidingen verzorgen we de cursus Dansante fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff. Een reactie van de een fysiotherapeute:

Heel veel geleerd over bewegen, bewegingsprincipes. Veel eigen bewegingservaring en lesgeefervaring. Passend in nieuwe neurologische inzichten over nut van bewegen bij allerlei klachten aan bewegingsapparaat. En mogelijkheid om ingang te vinden bij deze problematiek. En héél erg leuk om te doen.

Zie ook:

• Dansant bewegen verhoogt corticale motorische plasticiteit beter dan duurtraining.
• Dansante fysiotherapie als belangrijke kanshebber bij neurorevalidatie en chronische pijn.
• Al dansend je fysiotherapeutische doelen behalen.
• Dansante fysiotherapie als ingang om de fysieke fitheid van ouderen te bevorderen.
• Buikdansen gegeven door fysiotherapeuten helpt bij fibromyalgie.
• Muziek, dans en fysiotherapie als ‘enriched environment’ voor het brein bij chronische pijn.
• Wat kan de Laban/Bartenieff Movement Analysis voor de fysiotherapeut betekenen?.