De patiënt aanmoedigen na de feestdagen minder ongezond te eten

Het is bekend dat we met de feestdagen vaak overmatig eten. Gemiddeld komt men 0,33 tot 1,0 kg aan na de feestdagen. Ondanks de goede voornemens voor het nieuwe jaar raakt men dit extra gewicht vaak niet meer kwijt. Deze jaarlijkse toename rond de feestdagen zou de jaarlijkse gewichtstoename van 0,5 tot 1,0 Kg bij volwassenen kunnen verklaren. De auteurs van dit artikel willen kijken in hoeverre de inkoop van voedsel verandert voor de feestdagen en of het veranderde bestedingspatroon na de feestdagen weer teruggedraaid wordt.
In de literatuur worden de volgende redenen genoemd waarom mensen tijdens de feestdagen meer voedsel inkopen en meer consumeren. Tijdens de feestdagen:

• duren de maaltijden langer,
• eet men vaker samen met anderen,
• bezoekt men vaker feestjes,
• is beschikbaarheid van voedsel meer aanwezig en meer zichtbaar,
• zijn de porties groter,
• zijn er meer ‘restjes’ die op ‘moeten’,
• is er meer stress.

Al deze factoren dragen bij aan overmatig inkopen en overmatig eten. Goede voornemens om in het nieuwe jaar weer op ideaal gewicht te komen mislukken doorgaans al snel. De auteurs vragen zich af of dit misschien komt door blijvend gewijzigd inkoop gedrag dat tijdens de feestdagen ingezet werd. Dat is belangrijk want onderzoek toont dat de inkoop sterk gecorreleerd is met daadwerkelijke consumptie.

Methode

Om deze vragen te beantwoorden werden 207 huishoudens onderzocht op de inkoop van voedsel voor-, tijdens- en na de feestdagen. Daarbij werd gekeken naar de hoeveelheid calorieën en de hoeveelheid uitgegeven geld dat er werd besteed aan gezond voedsel versus relatief ongezond voedsel.
De data van een grote supermarkt werden daartoe gebruikt. Deze specifieke supermarkt had alle voedingsproducten gelabeld met 0-3 sterren. Dit systeem was gebaseerd op de hoeveelheid voedingsstoffen in verhouding tot het aantal calorieën. Waarbij producten met drie sterren de beste voedingswaarde hadden en als gezond golden, terwijl producten met 0 sterren relatief geen voedingswaarde hadden. Een voorbeeld: een zuurtje heeft 0 sterren en magere melk 3 sterren. Vooral mensen die meer dan 75% van hun boodschappen in deze winkel haalden werden uitgenodigd deel te nemen.

• De baseline meting betrof de periode 17 juli t/m 13 november 2010.
• De meting rond de feestdagen betrof de periode 14 november tot en met 1 januari 2011.
• De meting na de feestdagen betrof de periode 2 januari tot 12 maart.

Resultaten

In de laatste week van november (Thanksgiving) nemen de uitgaven aan voedsel plotseling met gemiddeld 20 dollar toe en blijft deze uitgave ook in de periode na de feestdagen verhoogd. 75 % van de toename in uitgaven wordt besteed aan relatief ongezond voedsel. Na de feestdagen nemen de uitgaven ten opzichte van de baseline nog verder toe. De hoeveelheid besteed bedrag aan ongezond voedsel blijft in die periode hetzelfde als tijdens de feestdagen, maar is er wel een toename in uitgaven aan gezond voedsel. Met andere woorden richting de feestdagen gaat men meer uitgeven aan vooral ongezond voedsel. Na de feestdagen handhaaft men deze toename in ongezond eten, maar koopt men ook meer gezond voedsel. Helaas blijkt dus dat de totale hoeveelheid calorieën daarmee is toegenomen.

Opmerkingen samenvatter

Het kan geen kwaad als fysiotherapeut het eetgedrag van de patiënt tijdens- en na de feestdagen te bespreken. Op gezond gewicht blijven of komen is immers een wens van veel patiënten. Niet alleen vanuit cosmetisch oogpunt, maar ook vanuit gezondheidsoverwegingen. Goede voornemens worden zoals bekend zelden volgehouden.
Onderzoek toont dat 8% echter wel de goede voornemens weet vast te houden. Misschien kan het helpen als de fysiotherapeut de patiënt attendeert op de verandering die er doorgaans in het koopgedrag rond de feestdagen optreedt: meer ongezond voedsel kopen en dit vervolgens tot blijvende gewoonte maken. Men kan met de patiënt het voornemen bespreken na de feestdagen weer meer gezond voedsel te kopen. Dit onderzoek voorspelt dat ook. Maar dit is niet voldoende. Men moet de patiënt ook waarschuwen zichzelf niet te foppen met meer gezond voedsel kopen, zonder dat hij/zij de toename in ongezond voedsel terugdraait.
Zelfregulatie van gezondheid en welzijn een prachtig thema en fysiotherapeutisch zeer relevant. Het komt daarbij niet alleen aan op ‘wilskracht’ maar ook op slimmigheden en kennis. Informatie over koopgedrag kan helpen dit gedrag bewust te worden en bewust wording is een eerste stap in correctie van dat gedrag.

Wij wensen u en uw patiënten een gezond 2015 toe. Niet alleen door gezonder eten te kopen, maar vooral ook door de toename in ongezond voedsel in het nieuwe jaar weer terug te draaien.