Buikdansen gegeven door fysiotherapeuten helpt bij fibromyalgie

Medicijnen zijn van beperkte waarde bij fibromyalgie. Het zoeken naar alternatieve behandel vormen blijft daarom belangrijk. Bewegen is een belangrijke interventie voor fibromyalgie patiënten. Vooral aerobe training lijkt belangrijk te zijn en waarschijnlijk effectiever dan bijvoorbeeld stretching in het reduceren van pijn en het verbeteren van het fysieke en mentale functioneren. Ook rustige fysieke oefeningen die gecombineerd worden met lichaamsbewustzijn en ontspanning hebben waarde. Dans is een andere interventie in het uitgebreide domein van bewegen. De auteurs bespreken de rol van buikdansen in het herstel bij fibromyalgie. Buikdansen heeft volgens de auteurs een lange geschiedenis. Het is een typische vrouwelijke dansvorm die gekenmerkt wordt door langzame gracieuze ronde bewegingen en specifieke snelle bewegingen. Buikdansen bevordert de motorische controle door het afwisselend aan- en ontspannen van de buik en rompspieren in verschillende richtingen, snelheden en intensiteiten. De danser leert de heupen, romp en ledematen relatief onafhankelijk van elkaar (gesegmenteerd) te bewegen. Voor fibromyalgie patiënten kan deze matige inspanningsvorm met een sterk accent op lichaamsbewustzijn en motorische controle een waardevolle en motiverende beweegvorm zijn. Het huidige onderzoek naar de effectiviteit van buikdansen bij fibromyalgie werd uitgevoerd door drie fysiotherapeuten en een arts verbonden aan een universitaire revalidatie setting in Brazilië: het betreft een polikliniek reumatologie. Het feit dat fysiotherapeuten hierbij betrokken zijn maakt dit onderzoek extra interessant.

Methode

80 patiënten met fibromyalgie werden random toegewezen aan een interventie of controle groep. De patiënten werden op drie tijdstippen onderzocht: baseline, 16 weken en 32 weken.

• Pijn: VAS.
• Functionele capaciteit: 6 minuten wandeltest.
• Kwaliteit van leven: Fibromyalgie Impact Questionnaire (FIQ) en de SF-36.
• Depressie: Beck Inventory.
• Angst: State-Trait Anxiety Inventory (STAI).
• Zelfbeeld: Body Dysmorphic Disorder Examination (BDDE).

De deelnemers in de interventie groep namen twee maal per week deel aan een buikdans sessie van één uur. De groepen van maximaal 8 deelnemers volgden deze behandeling gedurende 16 weken. De begeleiding werd uitgevoerd door fysiotherapeuten met ervaring in buikdansen. Vanaf de vierde week konden de deelnemers de choreografie zelf thuis oefenen. De oefeningen met muziek stonden op een CD.

De bewegingen in de dansgroep:

Resultaten

De dansgroep behaalt in de tijd een significant sterkere verbetering in pijn, zes minuten wandeltest en kwaliteit van leven (FIQ) dan de controle groep. In de controle groep trad geen verbetering op. Ook op de SF-36 pijn, emoties, en mentale gezondheid en zelfbeeld (BDDE) verbeterde de dansgroep significatie sterker dan de controle groep. Op angst en depressie waren er geen significatie verschillen tussen de groepen. De resultaten blijven tussen week 16 en follow-up week 32 behouden. Er is in de dansgroep opvallend weinig uitval als men dit vergelijkt met de uitval bij andere bewegingsinterventies. Normaal ligt de uitval bij beweeginterventies bij fibromyalgie rond de 9-37%, maar in dit onderzoek is dit slechts 7,5 %. Bovendien gaat 60 % van de patiënten na het beëindigen van de dans interventie zelf door met buikdansen of een andere vorm van bewegen.

Opmerking samenvatter

Dit onderzoek vraagt van de fysiotherapeut om los te komen uit het alledaagse denkkader. Men moet alle connotaties rond buikdansen even loslaten om te kunnen zien welke bewegingen feitelijk gevraagd en getraind worden bij de pijnpatiënt. Het zal dan direct duidelijk zijn dat motorische controle van de rompmusculatuur een centraal punt is. ‘Core stability’ is een belangrijk doel binnen de behandeling van rugklachten en diepe rug musculatuur is trainbaar met een stabilizer. Maar hoe zit het met het bewegend stabiliseren? Met bewegend stabiliseren wordt niet het fixeren van de rug bedoeld om vervolgens bewegingen met de ledematen te maken, maar de rug segmenten zelf onderling gecoördineerd en goed geïntegreerd laten bewegen. Stabiliteit tijdens het bewegen van de onderlinge segmenten! Het mag duidelijk zijn dat bij buikdansen erg veel gevraagd wordt van de chronische pijn patiënt: lichaamsbewustzijn, motorisch leren, verbeelden van de te leren bewegingen, bewegingen afkijken en nadoen, en misschien mental rotations omdat men de beweging gespiegeld observeert etc. Dat vraagt erg veel cognitief-motorische arbeid. Cognitief-motorische arbeid is echter goed voor de corticale motorische plasticiteit en zorgt uiteindelijk voor een daadwerkelijk beter gecoördineerde motorische output. In een eerder artikel schreven we al dat mensen met fibromyalgie onder andere meer pijn hebben omdat de pijninhibitie vanuit de motorische cortex (M1) minder aanwezig is. Complex, bewust en gecoördineerd bewegen kan dit weer activeren. Buikdansen, biedt een bewegingschoreografie die zich hier voor leent. Men moet daarbij niet alleen denken aan ‘buikdansen op zich’, maar men kan ook delen van deze choreografie overnemen en als deeloefening opnemen binnen de fysiotherapie.
Fysiotherapeuten houden zich bezig met bewegen, dansen is een vorm van bewegen. Rust op dansbewegingen een onuitgesproken taboe? Zeggen we ‘op een bal zitten en het bekken stabiliseren terwijl men een bal vangt’ mag, maar ‘ritmisch een achtje draaien met het bekken op muziek’ mag niet. Binnen de cursus Dansante fysiotherapie op basis van Laban / Bartenieff zullen we de grenzen oprekken die tussen fysiotherapie en dansbewegingen liggen. Niet alleen omdat dat leuk en avontuurlijk is, en een nieuwe frisse insteek voor oefenen geeft, maar vooral ook omdat het lijf en het brein van de chronische pijn patiënt dergelijke vormen van vitaal en geïntegreerd bewegen zo hard nodig heeft.