Compassie vermoeidheid bij jezelf voorkomen

In dit artikel bespreken de auteurs de rol van compassie binnen een maatschappelijke werksetting, maar de informatie is ook zinvol voor fysiotherapeuten die met emotioneel geladen contacten werken
Compassie is het bewustzijn dat de ander lijdt gecombineerd met de wens dit te verlichten. Compassie is een essentieel onderdeel van werken met patiënten. Immers, om goed te kunnen helpen moet rapport opgebouwd worden en empatisch invoelen is daarbij onmisbaar. Maar als we met ons gevoel uitreiken naar de pijn van de ander kunnen we uitgeput raken door het ‘mee lijden’. Figley lanceerde de term ‘compassion stress’. Onder bepaalde omstandigheden kan deze compassie stress aanleiding zijn tot compassie vermoeidheid. Vier factoren blijken tot compassie vermoeidheid te leiden: gebrekkige zelfzorg, eigen onopgelost trauma, onvermogen werk stressoren te beheersen, en gebrek aan tevredenheid over het werk.
Dit artikel gaat meer over de gunstige kant van compassie en over het opbouwen van compassie tevredenheid. In die zin stellen de auteurs dat compassie stress ook een bron kan worden voor compassie tevredenheid. Uit psychologisch onderzoek weten we dat mensen kunnen ‘bloeien’ (flourising) terwijl anderen een hol en leeg bestaan leiden. De auteurs lichten daarna het onderstaande model toe.

Emotie

Positief affect is belangrijk om compassie tevredenheid te creëren, zoals dankbaarheid of iemand mogen. Deze positieve emoties verbreden het gedrag en de kijk van de therapeut. De therapeut blijft daardoor creatiever en vindingrijker en staat meer open. Irritatie bijvoorbeeld, versmalt juist ons blikveld en ons denken. Verhevenheid is een voorbeeld van een ander positief gevoel. Het betreft een warme gevoel in de borst regio wanneer we iemand een morele daad zien uitvoeren. Dit gevoel staat in scherp contrast met bijvoorbeeld walging. Positieve gevoelens kunnen gefaciliteerd worden door een positieve werkomgeving waar ruimte is om patiënten met elkaar te bespreken (problemen en successen). Veel verschillende soorten patiënten kan er voor zorgen dat de kans op succes hoger wordt. Voldoende tijd en ruimte om afstand te kunnen nemen van de patiënten versterkt het vermogen optimistisch te blijven.

Bronnen

Innerlijke bronnen zijn bijvoorbeeld weerstandvermogen maar ook verworven levenswijsheid.

Zelfzorg

Ook dit vormt een buffer tegen compassie vermoeidheid en verhoogt de kans op compassie tevredenheid. Zelfzorg betreft sporten, gezond eten, op tijd rust nemen, tijd voor zelfreflectie, vrienden, familie of psycholoog bezoeken, de caseload verlagen, goede supervisie hebben, ontplooiingsmogelijkheden binnen het werk hebben, en een warme steunende werkomgeving.

Onderscheiden en beoordelen

Onderscheiding- en beoordelingsvermogen zijn in dit kader ook erg belangrijk. Men moet leren wanneer en hoeveel altruïstisch gedrag of gevoelens gewenst of gepast is in een bepaalde situatie. Dit om te voorkomen dat men hier gebrekkig in blijft of juist te ver doorschiet.

De positiviteit ratio

Studies tonen dat tegenover één negatief gevoel meerdere positieve gevoelens nodig zijn om de balans te bewaren. Voor een juist evenwicht moet echter tegenover één negatief gevoel meerdere positieve gevoelens geplaatst worden. Uit divers onderzoek blijk dat deze ratio tussen de 3:1 tot 5:1 ligt. Dat betekent dat als we negatief geraakt zijn in het patiëntencontact en ons bijvoorbeeld geïrriteerd of incompetent voelen, dan zijn daar gemiddeld 3 tot 5 uplifts nodig om een gezonde balans te houden.
Gottman stelt bijvoorbeeld dat tegenover elke negatieve of afkeurende opmerking vijf positieve opmerkingen of signalen moeten staan wil een relatie standhouden. We zien dit ook in goed functionerende teams. Dus ook fysiotherapie praktijken doen er goed aan onder elkaar deze 5:1 ratio te bewaken.
Deze positief negatief ratio kan behouden worden tijdens het werken met patiënten waar we compassie voor voelen door niet zo zeer de negatieve zaken te negeren maar door kleine successen, waardering voor je hulp of steun van de collega’s te koesteren. Een optimistische kijk help ook enorm.